Elveda Rumeli, elveda. Mora yarımadası ve sonrasında. Rumlar Mora da bağımsızlık şarkıları söylüyorlardı. Gökyüzü açık ve bulutlu idi. Toprak sakin, İstanbul şakın idi. Bir tek dahi mermi atılmadan Mora yarımadası elden çıkmıştı. Ulusalcılık adına başlatılan gayri ciddi hareketler içerisinde Balkanlardan bir parça belki de en önemli parça böylelikle İstanbul dan uzaklaşmış oldu. Günlerce saray ve yüksek eşraf sessiz ve tepkisiz kalmışlardı. Şaşkınlıklarını saymazsak. Kıvılcım balkanlarda tutuşmuştu bir kere. Dağılma döneminin en hazin öyküleri balkanlarda yaşamaya başlanıldı. Göçler tersine doğru akın akın içerilere Anadolu ya doğru yönelen müslüman topluluk Üseyin, Ürküş’ü velhasıl kelam bütün gacallar, pomaklar,arnavutlar ve tabi dir ki; bu tersine göçlerin olmazsa olmazı çingene roman toplulukları. Sırbistan dan, Eflak tan Bulgar dan akın akın Anadolu ya. Bu yüzyılın en hazin öyküleri Girit Adasında yaşanır oldu. İstanbul ve ahalisi tepkisiz kaldıkça Girit te yaşananlar kalemle anlatılmaz bir hal almıştı. Hazin öyküler hep ulusalcılık paronayaklığı sonrasında zamanla Anadolu da kendini isyanlara kadar vuran boyutlara kadar taşımıştır. Bunların en meşhur ve bilineni Kurtuluş savaşı sırasında Balıkesir ve yöresine yerleştirilen Pomakların desteklediği Anzavur İsyanında akıl almaz Pomak desteğinin var oluşudur. 93 harbi ve sonrasında Trakya ve Anadolunun değişik yörelerine yerleştirilen pomak nufüs zamanla yani İstanbul ve ahalisinin de desteğini de alarak Milli Mücadele veren Ankara hükümetine karşı ilk isyan bayrağını kaldıran kesim oldular. Öğretilen tarih kitaplarında bu isyanın sadece ve sadece adının olduğunu görürüz. Sebep ve sonuçları üzerine gerek tarihçiler ve gerekse de aydınların yorum ve düşüncelerini açıklamadan özelikle kaçtıklarını görmek ne gerçekliğe ne de tarihin nesnel duruşuna uyyum sağlar. Peki nedir bilinmeyeni. Saray ve ahalisinde gerek Arnavut olsun ve gerekse de Pomak olsun yetki ve rütbelerin tesiri çok olmakla beraber özelikle sadrazamlık boyutunda yaklaşık olarak 35 Arnavut Sadrazam ve 37 Pomak sadrazam saray ve ahalisinde görülmektedir. Sadrazam düzeyinde bu iki kesime açıkça Osmanlı gereğinden fazla değer göstererek sonun başlangıcını da beraberinde getirmişlerdir. Devşirme yollu enderunda yetişen ahali zamanla yönetimde belli mevki ve yetkilere sahip olunca sonun başlangıcı ister istemez hızlı olmuştur. Bunların en bilineni Damat Ferit Paşa ile Talat Paşa dır. Damat Ferit Paşa aslen Karadağ Arnavutlarındandır. Talat Paşa da Edirne doğumlu olmasına rağmen kanımca Pomak kökenlidir.
Aziz AKSU
http://www.azizaksu.com/?m=20090214
