Topic: Smolyan bölgesindeki pomak yerleşimleri

[Тоска]

Smolyan bulgar devlet arşiv Kayıtlarına göre 1963-69-70-71 yılları arasında smolyan bölgesindeki pomak yerleşim alanları....
Salih bukovyan'a teşekkürler

Broi na pomashko naselenie v smolyanski okrag za 1963-1969-1970 i 1971 godini po obshtini izvadka ot darjaven arhiv gr. smolyan
Salih, Blagodarq za dokumentari

[AlperenKIRIM]

guzel paylasim, turklerle nerdeyse hic beraber yasamamislar!

[bello]

guzel paylasim, turklerle nerdeyse hic beraber yasamamislar!

Türklerle beraber yaşamamışlar demendeki düşünceni anlayamadım. İma ettiğiniz bişeymi vardı?

[AlperenKIRIM]

rodoplarda ki turkleri arastiriyorum da. karsima ilginc noktalar cikiyor mesela rodoplarda bugun bildigimiz bir cok turk yerlsimi cok eski  degildir.

[rodop_pomak]

Mrb,

   Tablo da Trigrad köyünde % 63 pomak, % 32 türk yaşadığı görünüyor. Ben o köye gittim. Orada öğrendiğim kadarıyla 3-4 hristiyan aile dışında tamamının pomak olduğu yönünde.  İyi günler..

[Ziyaretçi]

rodoplarda ki turkleri arastiriyorum da. karsima ilginc noktalar cikiyor mesela rodoplarda bugun bildigimiz bir cok turk yerlsimi cok eski  degildir.

Pomaklar özellikle güney batı bölgelerinde,türklerden daha çok Ortodoks slavlar ve grekler ile komşudurlar.
Pomaklar kendilerini bulgar olarak görmedikleri için,paylaştıkları din nedeniyle Türklere daha yakın olmuşlar ve bu etkileşim sürecinin bir sonucu olarak bu bölgelerde yakın tarihlerde başlayan türk yerleşimlerinin giderek arttığını görürüz.

[bogutevolu]

15.YY Osmanlı türk iskan haritalarında Rodoplarda hemen hiç Türk iskan edilmediği yönündeki varsayımlar kabul edilse bile bunun 15. YY daki durumu yansıttığı şüphesizdir. Pomakların ilk müslümanlaşmaları ilk pomak asıllı Osmanlı sadrazamı olduğu ileri sürülen Filibeli müezzinzade Hafız Ahmed'in yaşadığı dönem nazara alınacak olursa türklerle ilk temasa geçen ve müslüman olan bulgarlar arasında daha ö zaman pomaklaşma sürecinin başladığını ve sadrazam düzeyinde devlet adamı yetiştirmiş oldukları görülür. 

Ancak genellikle hristiyan bulgarlar arasında islamlaşmanın yada başka deyişle Pomaklaşma sürecinin 16-17 ve hatta 18. YY lara dayandırılma çabaları bize özellikle Rodoplarda 15. YY da başlangıçta sadece Rodopların kuzey ve güney eteklerine yerleştirilmiş olan türklerin konar-göçer hareketleri nedeniyle 15 ve 18. YY arasında giderek rodoplara nüfuz ettiklerini, bir kısmının burada tutunduklarını ayrıca Osmanlının askeri karakollar veya derbentler oluşturarak Rodoplara yerleştiklerini göstermektedir.

İşte bu etkileşim zaman içinde meyvesini vermiş olmalıdır. Pomaklarla türklerin neredeyse hiç temas etmediğini ifade eden alperen kardeşim bu konuyu daha iyi irdelemek zorundadır. Acaba niçin Pomaklarla Türklerin hiç irtibatı olmadığını kanıtlamaya çabalıyor ?  Aksine tüm tarihsel ve sosyal süreçler boyunca gerek Lofça bölgesinde ve gerekse Rodop bölgesinde Pomaklaşma dediğimiz süreç yani; çoğunluk itibariyle hristiyan bulgarların müslüman olması yanında yöreye iskan edilen Türklerin hristiyan bulgarlardan kız almak suretiyle başlatılan islamlaşma süreciyle az yada çok kaynaşmalar sonunda ortaya Pomak kültür formunu çıkarmıştır. Bu kültür formu da dil itibariyle türklerden farklı olduğu gibi din ve hayat kültürü açısındanda osmanlı türk kültürü ile içiçe olduğundan bulgar slav ortodoks kültüründen çok farklıdır.  Böylece varlığını en az 400 yıl sürdüren kendine özgün bir Pomak kültürü ortaya çıkmış, yaşamış ve kendine has edebi ve kültürel ürünlerini vermiştir.

Şimdi maalesef son yüz yıllık süreçte Balkanların politik ortamında adı dahi anılmak istenilmeyen, unutulmak ve unutturulmak istenilen bir konuma itilmiş durumda olmak yerine adıyla ve özgün kültürüyle var olmak zorundayız.

[AlperenKIRIM]

acikcasi ben pomaklarin arasinda uzun zaman yasamama ragmen tarihsel bazda pomaklarin kokeni ile cok fazla ilgilenmedim, ta ki turkiyedeki pomak tanimlarini okuyana dek.

o kadar sacma ve ucuk seyler vardi ki , bilimsel diye sunulan veriler yazilan yazilar anca fikra kitabi degerinde idi benim gibi siradan biri bile bu konu uzerinde az sagina soluna bakinsa bu kitaplarin sacmalik derecelerini gorebilirdi...

mesela pomakca da % 15 nogayca oldugu v.s. beni acayip guldurmustu ki bircok sitede de bu bilimsel veri olarak sunulmaktadir hala

boyle sacmaliklar olunca bende pomaklarin kokenleri ile ilgilenmeye basladim ve rodop bolgesine yakin yasadigim icin bu bolgelerdeki turk pomak farkini iyi bilirim. rodoplardaki turkleri de arastirmaya karar verdim. rodoplara sanildigindan cok daha sonra yerlestiklerini ogrendim.

aslinda bir turklerin genel olarak bir vatan edinme de iskan sistemi vardir. orta asyadan beri bu nerdeyse aynidir. turkler genelde bozkir tarzi duz ovalara yerlesir bu ovalarinda gebelde bir tarafinda dag olmasina dikkat ederler. balkanlara da iskan bu olculerde olmustur, 3 koldan , biri balkan daglari ile tuna nehri arasina biri balkan daglari ile rodop daglari filibe ovasina , digeri de rodop daglarinin guneyine. rodop daglarina yerlesme meselesi rus balkan savaslarindan sonra olmustur ciddi manada...

[bogutevolu]

Rodoplardaki Türkler konusu benim için halen tam olarak çözümlenmemiştir. Rodoplara hiç Türk yerleşmediği düşüncesine katılmıyorum.

Öncelikle Osmanlı öncesinde Rodoplara (Rodop dağları etekleri yada iç bölgelere) az yada çok türkler yerleşmiş ancak bunlar zaman içinde yörede asimile olmuşlardır. Kuman yada Peçenekler Vardar Makedonyasında daha yoğun olmasına rağmen bunlar hristiyanlaşıp erimişlerdir. Yani bulgarlaşmıştır. Kumanlık yada Peçenek kültürel niteliklerini kaybetmiştir. Yöredeki Traklar 6.yüzyılda slavlar karşısında asimile oluştur. Başka etnik kökenliler de Osmanlı dönemine gelindiğinde bulgarlaşma sürecini tamamlamış olmalıdır. Zira Osmanlı bölgeye geldiğinde yöredeki halk genel olarak bulgar olarak tanımlanmıştır.

Osmanlı bölgeye sistemli ve belli bir mantığı olan yerleşim düzeni uygulamıştır. Anadoludan getirilen halkın bir kısmının mesela Balıkesir yöresinden getirilen Karesilerin arap kökenli olduğuna dair yazılar vardır. Bunu şunun için söylüyoruz. Anadoludan gelenlerin hepsi türk kökenli demek değildir. Aynı biçimde Karamanoğlu Beğlinin yıkılmasından sonra bey yakınları ve taraftarları Konyadan Bulgaristana ve Doğu Rodoplara yerleştirilmiştir. Tarihçilere bakılacak olursa Karamanoğlu beyliğinin kurucusunun ihtida etmiş bir Rum olduğu yazılıdır. Yani Türkleşmiş bir Rum. Bunun gibi Anadoluda eski kökenlerini unutan bir çok halk türkleşmiştir. O nedenle safkan aramak iddiaları tüm topluluklar açısından anlamsızdır. Önemli olan aid olunan kültürel kimlik bilincidir.

Osmanlıların 16. yüzyılda tamamlanmış olan iskan politikasına göre Anadolu Türkleri Rodopların Meriç ovası-Rodop dağları kuzey etekleri ile Batı Trakya-Rodopların güney eteklerine yerleştirilmiştir. Buradaki halkın bir kısmı tarımcı olsa da bir kısmı hayvancılıkla uğraşıyordu. Zaten bir kısmı Anadoludan gelip aynı yaşam biçimini devam ettiriyordu. Anadoludan gelen Türklerin Rodop dağları içlerine sürdürmüş oldukları yaz ve kış konar-göçer hareketleri yöredeki bulgar halk ile türkleri birbiriyle temas haline getirmiştir.  Gerek bu temaslar, gerek Osmanlı cizye ve devşirme sistemi ve gerekse Osmanlı ekonomik, sosyal, askeri sistemine entegre olmanın avantajları bir kısım halkı müslüman olmaya cezbetmiş olmalıdır. Bu nedenle mesela Selça köyü örneğinde olduğu gibi ilk müslümanlaşma 1569 yılında kayda geçmiş ve aradan tam yüzyıl sonra 1670 yılında müslümanlaşma tamamlanmıştır. Benim köyüm olan Bogutevo'da köyün müslümanlaşma süreci 1703 yılında tamamlanmıştır.

Bu iki örnekten anlaşılacağı gibi yörede müslümanlaşma 1550 civarında başlamış ve 1700 yıllarında tamamlanmıştır. Müslümanlaşmanın 100-150 yıl sürmesi bunun gönüllü olduğunun ani ve baskıcı yöntemlerle yapılmadığının kanıtıdır.

İlk Pomak asıllı Osmanlı sadrazamı olan Müezzinzade Hafız Ahmet Paşa 1625 yılında sadrazam olmuştur. Bu da Osmanlı idari düzeninin başarılı olan herkese yükselebilme imkanı tanıması nedeniyle ne denli cezbedici koşullar taşıdığının kanıtıdır.

Konuyu yine Rodoplardaki Türklerle bağlarsak:  Önder kardeşimizin konu başında vermiş olduğu istatistiklere baktığımızda Borino, Davidkovo, Devin, Zagrajden, Zlatograd, Ladja ve Trigrad gibi yerleşim yerlerinde az yada çok Türkler görülmektedir.

Bu istatistiklerdeki Türkleri nasıl açıklayacağız ? Rodoplara hiç Türk yerleşmedi dersek buradaki Türk olarak kayıt edilmiş olanlar kimlerdir ? 

Birinci varsayım: Rodoplara Osmanlı döneminde hiç Türk yerleşmedi. Türklerle Pomakların hiç karışması olmadı. Turçin kelimesi Bulgarların müslüman olmuş bulgarlara yani Pomaklara takmış olduğu bir tanımlamadır. Pomakçada Turçin zaten müslüman anlamında kullanılmaktadır.  Turçin etnik bir tanımlama değil, dinsel bir tanımlamadır.  Rodoplardaki Pomaklar Bulgarlar tarafından bir dönem için Türk olarak tanımlanmıştır.  Bazı yerlerdeki Pomaklar da bir takım gerekçelerle kendini Türkçe bilmedikleri halde Türk olarak kayda geçirmişlerdir.

İkinci varsayım: 16. yüzyıldan itibaren Rodopların kuzey ve güney eteklerine iskan ettirilmiş olan Türkler giderek zaman içinde Rodop dağları içlerine nüfuz ettiler. Her ne kadar çoğunluk olmasalarda bir çok yörede tutundular. Buradaki Türklerle Pomaklar arasında kısmen karışmalar oldu. Osmanlı dönemindeki bir ferman buraya yerleştirilen Türklere kendi içinden değil yöredeki halktan evlenme zorunluluğu getirildiğine dair emirnamelerin olduğunu okudum. Bunun belgesini bulduğum takdirde yayınlayacağım.  Balkan savaşları nedeniyle bir çok Pomak ve Türk Rodoplardan ayrılıp göç etmiş olmasına rağmen halen bu kayıtlarda Türklerin görülmesi önceden Türk nüfusunun daha fazla olduğunu gösterir. Burada vurgulanması gereken husus: Pomaklar ile Türklerin 300-400 yıl boyunca su ve yağ gibi karışmadığını söylemek pek gerçekçi olmasa gerek. Bunun kanıtları yöre folklorunda, geleneklerinde ve edebi ürünlerinde bol miktarda mevcuttur. Pomak pesna sözlerini okuyanlar bu karşılıklı etkileşimin tüm kanıtlarını görebilir.

Evet iki adet tez öne sürdük. Daha önce Türk tarafınca Pomakların kökeni üzerinde öne sürülen tezlerin nasıl hatalı önermeler içerdiğini biz eleştirdik. Bizce Pomakların Kuman asıllı olduğunu kanıtlamak için böyle zoraki sündürmeler yerine Pomak etnik kökeni içindeki Türk mirasına vurgu yapılsa daha makul ve anlaşılır olacaktır. Çünkü "siz yüzde yüz Kuman asıllı Türksünüz. O halde Pomak lafını bırakın" demek gerçeğin esaslı bir bölümünün göz ardı edilmesi oluyor. Aynı biçimde Rodoplardaki içinde türk kökenli olanların da bulunduğu farklı etnik kökenlerden gelen halkın zaman içinde bulgarlaşma sürecini göz ardı etmek ve "Pomak ravno na bulgarin" demek de aynı biçimde gerçeklerin sündürülmesidir.  Bulgar başka bulgarlaşma başka. Çünkü Pomakların asıl temelini oluşturan Smolyanilerin bile Proto-bulgarlar ile bir alakaları olmamasına ve 7. yüzyıldan bu yana halen eski dil özelliklerini kısmen yaşatmasına rağmen yöredeki baskın kültür altında değişim geçirmiştir. Üstelik bu değişim ve dönüşüm süreci süreklidir. Değişimin önünde kimse duramaz.

[AlperenKIRIM]

toblolardaki oranlar pomak ve hristiyan halkin toplami 171846 dir. turkler ise 5033 tur.  simdi tabi ki rodoplara bir Allahin kulu turk gelmemistir demiyoruz gelmistirde ben genel olarak konusuyorum , ayni tabloda goruldugu gibi bazi bolgelerde %0.

171 kusurun yaninda 5 bin de bana gore istisnadir.

turklerde islami yayma sistemlerinin degisik variyantlari vardir, yani illa toplumsal olarak yerlesipta ordaki halki muslumanlastiricaklar diye birsey yoktur. mesele bir ornek erenlik sistemleri vardir alperenler vardir ki bunlarin ocaklari tee bosna hersekte bile bulunur bugun itibari ile. bunlar kitlesel degil bireysel yadan mikro guruplar halinda bazen kitlelere etki edebilirler ve etmislerdir...

ayrica saf kan birsey kimse aramiyor ama pomaklara da dogrudan kuman turkleri demek saf kan irk aramaktan daha komik

bir milletin olusumunda belirli etkili bolumler vardir , bu bolumlerde turkluk vasiflari ne kadar etkili ise o milletin karakter cizgilerini de o kadar etkiler. yani bugun itibari ile rodoplarda kuman turkleri pecenek turkleriymis v.s. anadoludan gelenler arapmis rummus ermeniymis v.s. sadece komik olur. dunyada butun milletler karismistir tabi ki fakat milli karakterlerini neye gore belirlerler mesela atiyorum % 50 rum % 50 turk bundan dogan cocuklar ne olur? rummu turkmu yada baska bir soy mu?

simdi soyu olusturan etkili bolumlerden biri irk diyelim , bu verdigimiz ornekte % 50 lik bir oranla kirilmistir , o zaman ikinci etkili bolume bakicaz baskin kulture , bu cocuk turk baskin kulturunde yatisirse ve rum kulturunu hic tanimaz ise yada unutur siler ise tabi ki turk olmus olur.  yani irk + kultur + dil + v.s. gibi degerlerin baskin olan tarafi soyu belirler...

ve bu verdigim degerler ne kadar daha fazla etkili ise milli bilincte o kadar daha etkili olur , yani bu degerlerin zayif oldugu halklara bakalim , mesela bg deki gagauzlara bakalim , baba turkmum der cocugu bulgarim der karisi ne bulgarim ne turkum ben gagauzum der , yani ayni aileden uc milli kimlik cikar , ki bu durum pomaklarda da vardir. ama boyle bir durumu bulgaristan turklerinde goremezsiniz, turkum der turkce konusur turk adetleri vardir v.s.

vatandas cikiyo televizyona bulgarca az sam turcin az sam turcin , ne dili var ne orfu adeti ne de dedesi nenesinin soyu belli "yani turk mu degil mi" turkluk namina hic birseyi yok elinde ben turkum derken bile turkce soyleyemiyor , millette onu turk kabul edicek , hah tiyatro mu seyrediyoruz. adamin adi hasan karisi ayse ogullari ivan kizlari ivanka hasan ile ayse turk, oglu ile kizi bulgar , varmi boyle birey ya...

iste demekki soyu olusturan bolumler zayif yada eksik olunca iste boyle milli kimlik problemleri cikar ortaya...

ben turklerle pomaklarin ciddi sekilde rodoplarda karistiklarina inanmiyorum , cunku pomaklar kulturlerinin buyuk kismini koruyabilmis durumdalar , zaten turklere kiz verme yolu ile karismis olsalar onlarin nesilleri tamamen turklesmis olurdu yani pomakcayi bilipte turkceyi bilmemezlik olmazdi tabi ki...

ayni bosnalilar gibi arnavutlar gibi ciddi bazda turklerle karismadiklarindan dolayi kendi kulturlerini korumuslardir.  yoksa 1500-1600 lu yillarda turklerle karisicakta bugun gelicek bana pomakca konusucak ve turkce bilmicek... cok zor is o...

[AlperenKIRIM]

Evet iki adet tez öne sürdük. Daha önce Türk tarafınca Pomakların kökeni üzerinde öne sürülen tezlerin nasıl hatalı önermeler içerdiğini biz eleştirdik. Bizce Pomakların Kuman asıllı olduğunu kanıtlamak için böyle zoraki sündürmeler yerine Pomak etnik kökeni içindeki Türk mirasına vurgu yapılsa daha makul ve anlaşılır olacaktır. Çünkü "siz yüzde yüz Kuman asıllı Türksünüz. O halde Pomak lafını bırakın" demek gerçeğin esaslı bir bölümünün göz ardı edilmesi oluyor. Aynı biçimde Rodoplardaki içinde türk kökenli olanların da bulunduğu farklı etnik kökenlerden gelen halkın zaman içinde bulgarlaşma sürecini göz ardı etmek ve "Pomak ravno na bulgarin" demek de aynı biçimde gerçeklerin sündürülmesidir.  Bulgar başka bulgarlaşma başka. Çünkü Pomakların asıl temelini oluşturan Smolyanilerin bile Proto-bulgarlar ile bir alakaları olmamasına ve 7. yüzyıldan bu yana halen eski dil özelliklerini kısmen yaşatmasına rağmen yöredeki baskın kültür altında değişim geçirmiştir. Üstelik bu değişim ve dönüşüm süreci süreklidir. Değişimin önünde kimse duramaz.

evet bu yaziya da katiliyorum....

pomaklari icinde slav dili kullanan musluman kulturunde inancinda turklerin tarafinda duran halk diyebilirim...

[bogutevolu]

Rodoplarda Türklerin varlığını yadsımak neden anlamıyorum. Türkler her yere geldiler de Rodopları mı muaf tuttular ? Ben Türklerin varlığını kanıtlama gayretinden çok işte bu verileri sorguluyorum. Az da olsa yani koskoca bir göç faciasının ardından hala orada kendini türk kaydettirenler varsa bunun nedenini araştırıyorum.

Onun içinde iki tez öne sürüyorum. Birincisi bunlar türk falan değil.. Pomak oldukları halde kendilerini türk yazdırmışlar.. İkincisi bunlar az da olsa yöreye yerleşmiş türklerin kalıntılarıdır. İşte bu iki tezden hangisi doğru onu tartışmak lazım.

Ben gerek Rodoplar ve gerekse Lofça bölgesinde türk ve bulgar nüfusun karışık olduğunu gsteren balkan savaşı esnasını gösterir haritalar gördüm. Burada da Rodoplardaki Türk bölgeleri var. İşte bu haritaların anlamı nedir?  Yok demekle yada istisna demekle açıklanmış olmuyor.

Kanıtım pomak pesnalarıdır. Onları okudum. Türk kültürü ile bu kadar iç içeliği 400 yıl birbiryle hiç karışmadılar demekle nasıl açıklarsınız ?

Biraz önce Çepelare tarihini okudum. Burası Filibe ile Batı Trakya arasında bir kervan ve ticaret yolu imiş. Nasıl olur da 400 yıl kervanlar bu yolda işleyecek de yöreye hiç etkisi olmayacak. Hiç kimse ile ihtilat yapılmayacak. Hiç arada evlenme olmayacak. Demekki yöredeki Osmanlı asker yada memurları düşman gibi görülmüş ki Pomaklar Türklerden soğuk bir biçimde uzak durmuşlar.

Benim kendi aile ve akraba fertlerim arasında bile birbirinden farklı üç ayrı fizyonomi karakteri olması bu karışımın kanıtıdır.

Pek çok yerde Batı Trakyada Kozluca köyü örneğinde olduğu gibi 16. yüzyılda Türkmen yerleşimi 19. ve 20. yüzyılda bir pomak yerleşimi olarak görülüyor. Kim kimi asimile etmiş. Belli ki yöredeki Pomaklar içlerinde yaşayan bir kısım Türkleri asimile etmişler.  Buna benzer biçimde Kırcaali taraflarında Pomakça bilmeyen ancak Pomak aidiyeti taşıyan köy örnekleri var. Bu da bazen ortama göre bir etnik halkın kendi dilini unutup başka dil konuştuğunu gösteriyor.

Biz bütün yazılarımızda bir halkın etnik bileşimi ile onun kimlik bilincinin her zaman aynı olmadığını söylemişiz. Etnik bileşim kan analizine göre karışımı ifade ederse de bu o kimsenin düşünsel ve ruhsal açıdan kendini yüzde şu kadar Kuman, yüzde şu kadar bulgar, yüzde şu kadar türk hissetmesi gerektiğini söylemedik. Her yerde o insanlara verilen dominant kültür etkisi altında o kimse kendini belli bir kimlikle ifade eder. İşte bu tanımlamada bazen ana-baba ile çocuk arasında bile kırılmalar olur.

[bogutevolu]

Türkçe bilmeyen Türkler veya Pomakça bilmeyen Pomaklar.. İşte sorumuza cevap burada gibi.. Bir yöredeki dominant dili konuştuğu için o kimse o etnik gruba ait olmaz. Blagoevgradlı adam "az sam Turçin" diye yırtınıyor. Blagoevgraddaki kendini Türk yazdıran kimselerin yarısı türkçe bilmiyor. Sen Türkçe biliyorsun, demekki türksün, bu tarafa geç.. Sen türküm diyorsun ama türkçe bilmiyorsun, demek türk değilsin, bu tarafa geç... Bunu Türk sınırında yapıyorlardı. Türkçe biliyorsan seni soydaş sayıyoruz geç. Türkçe bilmiyorsan sen soydaş olamazsın orada kal..

Dil önemlidir. Ama kimi durumlarda kimliği belirlemede geri kalır. İşte Pomakça bilmeyen tek tük Pomak köyleri.. İşte Türk olduğunu iddia ettiği halde türkçe bilmeyen kimseler..

Dönüyoruz sürekli değişim tezimizin Türkleşme, Bulgarlaşma ve Pomaklaşma kavramlarına.. Bugün Pomak kavramına karşı yürütülen savaşta Pomaklar sanki başka seçenek yokmuş gibi iki seçenekten birini seçmeğe zorlanıyorlar. Ama bu seçenekler içinde Pomak olarak kalmak yok.

[bogutevolu]

Yazdığım her şeyin mutlaka bir yerde kanıtı vardır. Rastgele yazmadığımı ve herşeyi çok ciddiye aldığımı bilmelisin. Bir de mümkün olduğu kadar hiç kimsenin görüşünü küçümsemediğimi onu anlamaya çalıştığımı da..

Mesela bir arkadaşın Kuman iddialarına tavrım "bu düşünce saçma yada gülünç demek yerine, buna dair kanıtlarınızı sunmalısınız" demişimdir. Yani üslup meselesi kardeş.. Çünkü baki kalan bu kubbede hoş bir seda imiş.. Karınca kararınca bu yolda... Düşünmeye devam edeceksek birbirimizi ciddiye alacağız.. yoksa selametle efendim...