Kimliğimiz , anadilimizdir !
Pomaklar her ne kadar anadillerini yazılı ve eğitimsel anlamda kullanma fırsatına kavuşamamış olsalarda , dil, gelenek ve kültür anaların ninnileriyle,pesna kültürü vasıtasıyla nesilden nesile ulaşmıştır. Bu analarımızın bize sunduğu, aktardığı ve temel kıldığı ulusal duygulardır. Bu zenginliğimizin ana kaynağıdır. Hiçbir uzman, yazar ve dilbilimci ben bu dilli yarattım diyemez. Pomak dilinin anakaynağı hâlâ bizim yaşlılarımızdır. Pomakça dilinden başka dil bilmiyenlerimizdir. Kimse okul sıralarında anadilimiz olan Pomakçayı öğrenmedi.
Asimilasyona uğramış olan bizler, dilimizi sonradan öğrenmek için yola çıktık. Yazım dili yaratmak için yola çıktık. Dilimiz Pomakçanın grameri var. Dilimiz Pomakcanın dil düzeni var. Ama yazılmamış. Pomakçayı yazım diline dönüştürme uğraşılarımız onu yarattığımız anlamına gelmemelidir. Bir insan bir dilin uzmanı olabilir, ama onun yaratanı değildir. Bunu anlamak gerekir. Biz ancak ve ancak dilimizin emekçileri ve ressamları olabiliriz. Pomakçayı yazarak, siyasi olarak ve de dilbilimci olarak savunanlar dilimizin efendileri değil ancak ve ancak dilimizin hizmetçileri olabilirler.
Ana rahmine düşen her cenin, anasının sesiyle, sohbetiyle ve mırıldandıklarıyla dilini yaratır. Ataerkil toplumlarda kadına ayrılan yer eğer ev ise, orada en az altı-yedi yıl bir çocuk anasının dediklerini beynin hafıza kartına kayıt ediyorsa kendisini ifade etme kapasitesinin vitaminini de oradan alıyordur. Çocuğun dilinin temeli kreş görevi gören ebeveylerinin yuvasıdır. Beşinini de oradan alır. Yani anasından ve ninelerinden. Zaten bir dile anadil denmesinin de herhalde sebebi bu…
Ben anadilimi seviyorum. Onunla dinlemeyi, onunla gülmeyi seviyorum.
Pomakça Bulgarca veya Türkçe değildir. Aslında neden veya nasıl Türkçe olmadığını burada çokta açmaya gerek yoktur.Aklı selim ve az biraz Pomakça bilen bir kişi Pomak dilinin hangi dil ailesine ait olduğunu çok rahat görebilecektir.Uluslararası anlamda asıl çarpıtılan Pomakcanın Slav kökenli dil olmasından kaynaklı Bulgarçayla eşleştirme çabalarıdır.Bunun da dilbilimsel açıklaması var ve de çok basit bir gerçekliğe dayanmaktadır. Aslında bu farklılık hem Avrupa dillerine hem Bulgarçaya politik açıdan bakmayan dilbilimcileri tarafından da bilinmekte.Pomak dili slav dil gurubunun dialektidir.Bulgarca veya makedonca değildir.
Bulgarca,Makedonca,Sırpça,Boşnakça,Hırvatça gibi Pomakça da aynı ailenin bir alt gurubudur.Bunun sebebi üst şemsiyenin Slav dili olması,halklaşmalarla her halk kendi içerisinde dildeki değişiklikleriyle dildeki farklılaşmaya sebebiyet vermiştir.Balkanlara gelen slav kavimleri slavca konsuşurken ,aradan geçen 100 yıllarda halklaşmalar ve ayrışmalar olmuş ve o Slav kavimlerinin konuştuğu dilinine artık Slavca denmeyip,Sırpça,Hırvatça,Boşnakça,Makedonca,Bulgarca diye isimlendirmelere gitmişlerdir.Bu aynı zamanda milliyetçilik ve ulus bilincinin var olan ayrışmada kendini göstermeye başlamasıyla da doğru orantılıdır.Oysa ilk kavimler gocunde hepsi Slavca konuşan bu kavimler,Slav kavimleri diye kayıtlara geçmişlerdi.
Değişen nedir?
Değişen şey dinsel,coğrafi yada farklı etkenlerle bu kavimlerin çağdaş anlamda milliyetçilik düşüncesiyle birlikte ayrışmaların başlaması ve etnik isimleri ana dillerini betimler hale gelmesini sağlamıştır.
Hatta Sırpça ile Hırvatcanın tamamen aynı olmasına rahmen, bir Sırp konuştuğu dile Hırvatça demez,Bir Hırvat ta konuştuğu dile Sırpça diyemez.Çünki her halkın kimliği aynı zamanda kullandığı dilin de kimliğidir. Bundan dolayı kişi Hırvat ise ,dili Hırvatça olarak ifade edilmek zorundadır, kişi Pomak ise dili Pomakça olarak ifade edilmek zorundadır.
Aslında buradaki problemi, milliyetçi bakış açısından arındırıp normal bir mantık analizi ile de çözebiliriz.Bulgar ulusu doğduğunda,dil slavca değil,Bulgarca olmuştur. Sırp,Hırvat,Boşnak,Makedon vb. halklar kendi isimleriyle doğunca Sırpça,Bulgarca,Boşnakça,Makedonca veya Hırvatça isimlendirmeleri doğmuştur.Pomak halkı da var olunca doğal olarak dil Pomakça olur.Bu doğal bir süreçtir,bu sürece karşı çıkmak ,ancak gayri bilimsel bakistan uzaklaşılmış bir şekilde, ırkçı bir bakış açısına sahip olmayı gerektirmektedir.
Yoksa herkezce bilinen şey Balkanlardaki Slav kökenli halkların konuştuğu dilin kökeni Slav dilidir,yani temel aynı ama dallar farklılaşmıştır.Pomakların tüm bu saydığım halkların dillerini öyle yada böyle anlamada daha iyi olmasının sebebi Pomakların devletleşememiş olmasından ve Pomakçayı eğitim dili haline getiremediklerinden dolayı Balkanların en orjinal ve antik slavcası konumunda kalmıştır.Dilimiz yeni yapı içerisinde modernleşemedi,yani dil gelişmedi,Pomaklar halen 100 yıldan fazla önceki ilk slav dilini konuşmaktadır.Aslında bugünki slav dili konuşan balkan ülkeleri bizim konuştuğumuz dilin alt dialektlerini konuşmaktadırlar.Şu anda Pomakcanın Balkan slavcanın anası durmunda olduğu iddia etmek çokta abartı olmayacaktır…..Ana damarı(yeterli gelişim olmadığından) yani Slav dilinin ana gövdesini günümüzde tüm eksikliklerine rahmen Pomakça muhafaza etmektedir….Pomakcanın diğer tüm Slav toplumlarıyla daha iyi anlaşabilmesinin temelindede bu yatmaktadır.
Bulgarcalar,Makedoncalar vb. şekilde halklar devletleşmelerle birlikte ve özellikle Puruto Bulgarların Slavlar arasında erirken kendi dillerini de yeni öğrendikleri Slav diline katmalarıyla Bulgarlaşmayan Pomak Slavcası ari ve antik Slavca olarak kalmıştır.Bu sebepledirki aslında, Bulgarlar Pomaklar için yaptığı “… siz ari Bulgarsınız…” tanımıyla Pomakların ve Pomakcanın karışım almamış olduğunu,Slavlıklarını en yüksek oranda koruduğunu üstü kapalı ve utangacca itiraf etmiş oluyorlar (her ne kadar niyetleri etnik anlamda da bizdensiniz demek olsa bile).
Sanıyorumki herkezde artık rahatça görecektirki Pomakcanın Bulgarçayla olan yakınlığı Hint-Avrupa dil grubundan olan Slav dilinden olmasının dışında başka birşeyden kaynaklanmıyor. Bulgarca ile olan benzerliği de budur. Pomakcanın Bulgarçayla olan akrabalığı, Hint-Avrupa dil grubunun Slavik dil dalında bulunan yaklaşık 20 dille olan akrabalığından başka değildir.Çünki Pomakcanın diğer slav dillerine olan benzerliği yanında ,Bulgarca da aynı oranda Sırpçaya veya diğer Slav dillerine benzemektedirler.Fakat kimse Bulgarca yok dememektedir.Pomakcanın Bulgarçaya benzerliğinden yola çıkarak, Pomakcanın Bulgarcanın bir lehçesi olduğu iddiası da bulunmak bilimsellikten uzaklaşılıp ancak duygusal bir fırtınaya yakalanmışların iddialarında öteye gitmeyecektir.
Diğer yandan pek kesimler ve özellikle Bulgaristanda yaşayan veya Bulgarçayı iyi bilen kesimler yazıdıklarında veya konuşmalarında Bulgarcadan kelime eklentilerini yüksek oranda almaktadırlar. Yazdıklarında her ne kadar Bulgarca kelimeleri ödünç alsalar da,kötü bir niyet güdülmese bile,bu çalışmalarının faturası Pomak kimliği için çok pahalı ve lüks sayılabilmektedir. Bu fatura, Pomak kimliğinin asimilasyonuyla ve Pomakların ulusal kimlikten mahrum edilmesiyle ödenmektedir.Oysa yapılması gereken tüme ksiklerine rahmen var olana sahip çıkmak onu kullanmakta ısrarcı olmaktır.Dilimiz, kimliğimizin aynasıdır.Bunu ne kadar iyi koruduğumuz oranda kimliğimizide korumuş olacağız.
Diğer yandan başta Batı trakyada olmak üzere, pek çok yerde kimi kesimler Pomakların kimlik ve dillerine sahip çıkmasına tepki göstermekte ve Pomaklar bir şeye sahip olmadan, ihanetle suçlanabilmektedirler. Burada sormadan edemiyeceğim, ihanetçi olan kim sizce? Devlet kanalıyla beslenenler, sizler mi? Yoksa hiçbir kanal ve radyoya sahip olmayan Pomaklar mı?
Pomak halkı olarak ne istiyor olabiliriz?
Biz Pomakların, Türkiye’ye demokrasi, Pomaklara kültürel haklar, talepleri arasındadır. Bunu demokrasinin bir gereğidir diye talep etmekteyiz. Gelecek olan Demokrasi, dincisinden sosyalistine, Pomakından Lazına kadar herkesi kapsamalıdır. Hiçbir katmanı ve hiçbir grubu unutmadan. Demokrasi vardır ,geliyor diye de, devletin üstüne düşen görevlerini unutmaması gerekiyor. Çünkü demokrasi her zaman yenilenmeyi, bakımı ve korunmayı gerektiriyor. Demokrasi sürekli rönesansını yaşamalı. Kanunların değiştirilmesiyle demokrasi kendiliğinden kapıyı çalmıyor. Yaşadığımız ülkenin Başbakanı korumasız halkın arasında gezebiliyorsa, polis korkmadan silahsız dolaşabiliyorsa, Pomaklar kültürel haklarını kimseye bağımlı olmadan özkimliğiyle kullanabiliyorsa, yaşanılan ülke demokrasiye de, demokrat olmaya da hazır demektir.
Çoğu zaman deniyor,kendiniz yaşatın ,dilinizi konuşuyorsunuz ya, engelleyenmi var.Oysa demokrasilerde devletin üstüne düşen büyük görevler vardır. Bu görevler arasında azınlıkların haklarının korunması, ulusal kimlik ve ulusal taleplerinin himaye altına alınması sistemin temelini oluşturmaktadır.
Herkez artık şunu kafasına kazımalıdır,Pomakça, Slavik dil ailesinde başlı başına bir dil olup, kendisine ait lehçelere sahip olan bir dildir. Lehçeleri olan bir dile lehçe demek bilimle özdeşleşmemektedir.Pomakcanın Bulgarcanın bir Lehçesi olduğu konusunda ısrar etmek açıkçası çok komik geliyor. Lehçe teorisini savunan her kim ise komik duruma düştüğünü bilmelidir. Dilimizin lehçe olmadığını bilimsel olarak kanıtlamak çok kolay, ama bilime inanmayanları ikna etmek çok zor.
Pomakcanın lehçe olmadığı ve dil olduğu yaşlılarımızın anlatıklarında ve peşnalarda mevcuttur. Dilimizde söylenen ve kuşaktan kuşağa geçen destanlarımız, fabillarımız ve hikayelerimiz anlatıklarıma kaynaktır ve birer canlı örnektir. Bu sözlü anlatımlara bir de Pomaklar ile diğer bölge ülkeleri arasındaki kültürel farklılıklarımızı da katarsak farklı bir halk ve dil olduğumuz konusunda tartışmaya gerek kalmayacaktır. İnadına aksini savunanların fikirleri de siyasi olacaktır.
Demokrasi tolerans işidir. Demokrasi saygı ve eşitliktir. Demokrasi fikir ayrılıklarının, yaşam bulduğu arenadır. Pomaklar da bu arenada ben varım demek istiyor. Gelin hep birlikte var olalım, yaşayan diller olalım ve yaşayan dillere sahip çıkalım.
Biz Pomak halkı olarak ,yaşadığımız her topluma gösterdiğimiz saygı kadar ,bizler de kimliğimize,dilimize ve kültürümüze aynı saygının gösterilmesini istiyoruz ve yaşadığımız coğrafyada tüm halklarla birlik içerisinde yaşamak arzusundayız.
Bizler mevcut sınırları sorgulamayan ve tüm demokratik ülkelerin vatandaşlarına tanıdıkları asgari temel insan haklarının, Pomaklar için de , geçerli olmasını istiyoruz.
Pirkazvayte Maychenski Ezik. Maychenski Ezik Tvoyte İme.
Ana Dilinizi Konuşun Ana Diliniz İsminizdir.
Da Jiveya Vsichki Pomashki Hora.
Yaşasın Pomak Halkı.
Neshteme Asimilatsiya
Asimilasyona HAYIR.
İbrahim Kenar / Pomaknews Agency
20/02/2012 -Stockholm
