MARMARA BÖLGESİ’NE GÖÇ EDEN BALKAN GÖÇMENLERİNİN YERLEŞME SÜRECİ VE YERLEŞTİKLERİ YERLER
Der. Sevcan KUTLU
Balkanlar’dan Anadolu’ya göçün ilk dönemi, 1804’te Sırpların saldırısı üzerine gerçekleşmiştir. 1804'te isyan eden Sırpların şiddet hareketleri sırasında, Semendire' ye bağlı yerlerde Türklere karşı girişilen katliamdan kaçanlar, Rumeli ve Bosna-Hersek' e göç ettiler.
1806–1812 Rus yayılmasında Sırplar, Türkler üzerinde tekrar katliam yaptılar. Kaçabilenler Kosova, Üsküp ve Manastır civarına yerleştirildiler. 1826’da yapılan Akkerman Antlaşması ile 150.000 Türk Sırbistan’dan göç etti. 1867 yılında Sırpların zulmünden kaçan Boşnaklardan 150.000 kadarı Türklerle birlikte Anadolu’ya göç etti.
1908–23 arasında 300.000,
1923–33 arasında da 350.000 Türk Sırbistan’dan göç etti.
1946–60 arasında 160.000,
1960–70 arasında da 44.000 kişi göç etti.
Anadolu'ya göç ederek gelenler öncelikle Sakarya Irmağı çevresine yerleşmişlerdir. Bu yerleşme kapsamında, göçle gelen Boşnaklara barınma yer tahsisi Vilayetler tarafından yapılmıştır. İlk yerleşim yerleri Marmara ve Ege Bölgeleri’dir.Türkiye'de tutulan istatistiklere
göre bu ülkeye 1946 ile 1968 yılları arasında 159.030 nüfuslu 41.950 aile gelmişti.
Türk bilim adamı Altan Deliorman, 1971 yılında Yugoslavya'dan Türkiye'ye 200.000 kişinin, bir diğer bilim adamı Cevat Geray ise 283.000 ila 500.000 arasında kişinin göç ettiğini düşünmektedir. Yugoslavya Dışişleri Bakanlığı Konsolosluk Dairesi'nin bilgilerine göre 1970
yılında Türkiye Cumhuriyeti'nde savaştan sonra Yugoslavya'dan gelen ve "Göçmen" olarak tabir edilen kişilerin sayısı 300.000'dir.
Göçmenler İstanbul, Adapazarı, İzmir'in kenar bölgelerine yerleşip, orada kendi mahallelerini kurmuşlardır; Pendik, Beşyüzevler, Kartal, Küçükköy ve Yıldırım mahallesi gibi mahalleler bunlar arasında sayılabilir. Küçükköy 1958 yılına kadar şehre bağlanmamış bir köy olup, Yıldırım mahallesinde İlk göçmen evi aynı yıl yapılmıştır. 1970 yılında bu mahallede, Yugoslavya'dan gelen 20.000 Yugoslav Göçmeni Boşnak'ın yanında az sayıda Bulgar Göçmeni Türk'ün de yaşadığı biliniyor.
Aynı yıl Küçükköy'de 25.000 Yugoslavya Göçmeni vardı. İstanbul'un Asya yakasındaki Pendik ve Kartal'a genellikle Yenipazar'dan gelen göçmenler yerleşmişti. İstanbul içindeki Bayrampaşa, Sefaköy, Zeytinburnu, Yenibosna ve diğer mahallelerde de Yugoslav Göçmenleri oturuyordu. Burada da onları pek rahat bir hayat beklemiyordu. Sokaklar genellikle bakımsızdı ve sadece şehir dışına giden yollarla bağlantılı ana cadde asfaltlıydı. Yolları arazi sahipleri yaptırır ve Yugoslav Göçmenlerine arazi satışı yaptıklarında, fiyata bu maliyeti de katarlardı. Arsa fiyatları arz ve talebe göre değişiyordu.
1958 yılında arsanın metrekaresi 3 Lira iken, 1968 yılında Yugoslav Göçmenleri’nin ani gelişleriyle bu fiyat 100 Lira’ya kadar yükselmişti. 70'li yıllarda göç şiddetinin azalmasıyla bu fiyat 50 Lira’ya kadar düştü. Göçmenler evlerini yaptırabilmek için bankalardan yüksek faizli kredi almak zorunda kalmışlardı. Çok ağır işlerde çalışıyor ve bazıları da çalışmak üzere batı ülkelerine gidiyorlardı. Zamanla çoğu kişi hayatını bir düzene koymayı başarmış ve göçmenlerin içinden tanınmış iş adamları, tüccarlar ve siyasetçiler çıkmıştı.
Bilim adamları ve araştırmacılar göçmenlerin yaşadıkları bu şehir, kasaba ve köyleri şöyle saptamışlardı:
Şehirler; İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Edirne, Konya, Adapazarı, Adana, Eskişehir, Manisa, İzmit, Yalova ve diğerleri.
Kasabalar; Biga, Erdek, Karamürsel, İnegöl, Söke, Burhaniye, Urla, Aydın, Bilecik, Arifiye, Kilikya, Kütahya, Turgutlu, Çanakkale, Denizli, Muğla, Ceyhan, Havza, Keşan, Gelibolu, Kuşadası, Ayvalık, Yenişehir, Balıkesir, Bergama, Efes, Kırıkkale, Sincan, Maraş, Çankırı ve diğerleri.
Köyler; Domaniç, Yeniköy, Kalafat (Bosnaköy), Yazlık, Karaman, Köseömer, Çavuşköy, Bahçeköy, Çataltepe, Samatlı, Tuzla, Karapınar, Çukurçeşme, Selçuk, Halilbey, İhsaniye, Balıklı, Poyrazlı ve diğerleridir.
Yugoslavya'yla Türkiye arasındaki anlaşma sebebiyle Yugoslavya vatandaşlığından çıkan tüm aileler, Türkiye'ye gelir gelmez soyadlarını değiştirmek zorunda kaldılar (istisnalar hariç). Tümü kendi "iç" ile biten soy isimlerini Türkçeleştirerek veya yeni soy isimler alarak değiştirmişlerdir. Çoğu aile geldiği yerin, bölgenin adını ve kısaltmasını almıştır; Akova veya Sancaklı soyadları bu duruma örnektir. Bazı göçmenler ise Deniz, Yıldız, Demir, Albayrak gibi yeni soyadlarını tercih etmişlerdir. Ağagüllü'lerin önceki soyadı Hafızoviç'tir. Efsanevi Şemsi Paşa Bişeviç'İn sülalesi Erik soyadını almıştı. Sancaklılar; Kalkan, Erden, Demirok, İslamoğlu, Salpata, Öztürk, Koç, Atasever, Kahraman ve benzeri soy isimleri aldılar.
Yugoslavya Göçmen Dairesi'nin 1975 yılına ait belgelerinde Türk şehirlerinden;
- Ankara'da 5.805,
- Bursa'da 28.140,
- İstanbul'da 95.197,
- İzmir'de 55.871
Bazı aileler yüzyıldan, hatta daha uzun zamandan beri Türkiye'de yaşamaktadır ve artık dördüncü göçmen kuşağı vermişlerdir. Kendilerini Boşnak olarak adlandıran bu insanlar Türkçe’nin yanında Boşnakça' yı da konuşabilmektedir. En başarılı Yugoslav Göçmenlerden biri ve inşaat sektöründe faaliyet gösteren ENKA Holding'in sahibi olan Şarık TARA göçmenler hakkındaki düşüncelerini şöyle ifade eder:
"Türkiye'ye gelen gençler geri dönmeyecektir. Sancak'tan gelenlerin çoğu zaten memnun kalmışlardır. Eğer memnun kalmayan birileri varsa, bu onların kendilerinden de memnun kalmadıklarını gösterir."
20. Yüzyılda Bosna-Hersek' ten, Sırbistan ve Karadağ'dan Müslümanların Türkiye'ye göçü Balkanlar'ın yeni tarihindeki en büyük göç dalgalarından biridir. Demografik kayıpların yanında, göçmenlerin yokluğu, yaşadıkları şehir ve bölgelerde, kültürel ve manevi yapıyı da baştan aşağı değiştirmiştir. Böylece terk edilen şehir ve bölgelerde, yaşanan eski tecrübelerden hiç de farklı olmayan bir şekilde, Müslümanların maddi ve manevi değerleri, sayısız kültür hazinesi eserle birlikte, sistematik olarak yok edilmiştir.
Bulgaristan'dan Türkiye'ye beş büyük göç dalgası yönelmiştir:
1- Osmanlıların 93 Harbi'nde Ruslar karşısında bozguna uğramasının ardından yaşanan 1878 göçüdür.
2- Balkan Harbi'nde yenilgiye uğrayan Osmanlı Devleti'nin Rumeli'deki tüm topraklarını trakya dışında terk etmek durumunda kalması sonucu 1912 yılında gerçekleşmiştir.
3- Üçüncü büyük göç İkinci Dünya Savaşı sonrası sosyalist rejime geçen Bulgaristan'ın tarım arazilerini devletleştirmesi ve Türkiye'nin Kore Savaşı'na katılması sebebiyle Moskova'dan Bulgar Devleti’ne yöneltilen, Türkiye'ye misilleme amaçlı Türk göçünün teşvik edilmesi talebi sonucu 1950-1951 yılları arasında yaşanan göçtür. (yaklaşık 155 bin kişi)
4- 1978 yıllarında yapılan göç. (yaklaşık 130 bin)
5- En son göç dalgası ise 1989 senesinde Bulgar Devleti’nin asimilasyon politikalarına tepki olarak, dönemin başbakanı Turgut Özal'ın çabalarıyla gerçekleşmiştir. (yaklaşık 160 bin)
Soydaşlarımızın geldiği başlıca bölgelerin Türkçe ve Bulgarca adlarını ise şöyle sıralayabiliriz:
Burgaz(Burgas), EskiCuma(Tırgovishte), EskiZağra(StaraZagora), Filibe(Plovdiv), Gabrovo(Gabrovo), Hacıoğlu Pazarcık(Dobrich), Hasköy(Haskovo), Kırcaali(Kardzhali), Köstendil(Kystendil), Lofça(Lovech), Montana(Montana), Pazarcık(Pazardzhik), Pernik(Pernik), Plevne(Pleven), Razgrad(Razgrad), Rusçuk(Ruse), Silistre(Silistra), İslimiye(Sliven), Paşmaklı(Smolyan), Sofya(Sofia), Şumnu(Shumen), Varna(Varna), Veliko Tarnovo(Veliko Tarnovo), Vidin(Vidin), Vratsa(Vratsa), Yambolu(Yambol), Yukarı
Cuma(Blagoevgrad)
BULGARİSTAN
Türk azınlığın en yoğun olduğu Balkan ülkesi Bulgaristan'dır.1908 yılında Bulgaristan'ın bağımsızlığını ilan ettiği yıllardan, günümüzekadar Türklere soykırımı, sürgün, açlık ve soğuktan kırma, eğitim ve kültür yozlaşmasına tâbi tutma, Türkleri; Pomak, Müslüman Bulgarlardiye ayırıma tâbi tutma politikalarına devam edilmiştir. Tüm bunlardan dolayı Bulgaristan’dan Türkiye’ye 5 büyük göç dalgası yaşanmıştır. Bunlardan ilki 1878 yılında 93 Harbi’nde Osmanlıların yenilmesinden sonra yaşanan göçtür. Daha sonra Balkan Harbi’nde yenilen Osmanlı’nın Rumeli’deki tüm topraklarını Trakya dışında terk etmek durumunda kalması sonucu 1912 yılında Bulgaristan’dan Anadolu’ya göç yaşanmıştır. Cumhuriyet döneminde Türk-Bulgar ikamet sözleşmesiyle göçler bir süre düzene girmiş, dostluk anlaşmasıyla da Türklerin hakları güvence altına alınmıştır. İkamet sözleşmesiyle Bulgaristan'dan gelmek isteyenler Türkiye'ye serbestçe göç etmişler ve mallarını tasfiye etmişlerdir. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra sosyalist rejimi benimseyen Bulgaristan’da iktidar partisi Komünist Parti’nin Türkler üzerindeki politik, kültürel ve dinsel baskısı, köylü Türklere ağır vergiler getirilmesi, ürünlerinin büyük bölümünü devlete
vermeleri için baskı yapılması sonucu 1950–1951 yılları arasında diğer bir göç olayı yaşanmıştır. 1950–51 döneminde Bulgaristan'dan gelenlerin yakınları orda kalmış ve parçalanmış aileler oluşmuştur. Bu ailelerin birleştirilmesi amacıyla 21 Ağustos 1966'da Türk-Bulgar İkili Bildirisi yayımlanmış, Mart 1968'de "Türkiye-Bulgaristan Yakın Akraba Göçü Anlaşması" imzalanmıştır. Bu kapsamda 1968’den 1976’ya kadar bir göç hareketi daha yaşanmıştır. Bulgaristan'ın "sosyalist tek ulus devlet" kurma projeleri dahilinde 1980'lere gelindiğinde asimilasyon kampanyaları hız ve şiddet kazanmıştır. Asimilasyon politikası geleneksel Türk kıyafetlerinin giyilmesinin yasaklanması, kamuoyuna açık yerlerde Türkçe konuşulmasının yasaklanmasıyla başlayıp, 1984–85 arasında Türklerin isimlerinin zorla
isimleriyle değiştirilmesi, Türklerin dini ibadethanelerine gitmelerine izin verilmemesi, bazılarının kapatılması, çeşitli baskı uygulamaları şeklinde devam etmiştir. Verilen demeçlerde Bulgaristan'da Türk olmadığı iddia edilmeye başlanmıştır. Bulgar Devleti’nin bu asimilasyon politikalarına tepki olarak Turgut Özal’ın çabalarıyla 1989 yılında son göç olayı yaşanmıştır.
1950–1960 yılları arasında Bulgaristan’dan Marmara Bölgesinde Balıkesir’e 1.474, Bursa’ya 2.185, Tekirdağ’a 1.619, Bursa’ya 1.356, İstanbul’a 3.100 aile iskan politikasıyla yerleşmiştir. 1968–1979 yılları arasında göçenler serbest göçmen statüsünde oldukları ve parçalanmış aileleri birleştirmek amacıyla göç ettikleri için daha önce gelen akrabalarının yanına yerleşmişlerdir. 1989 yılında gelen serbest göçmenlerin bir kısmı akrabalarının yanına yerleşirken bir kısmı da devlet tarafından belirlenen yerlerdeki göçmen konutlarına yerleşmişlerdir.Bursa’daki Kestel, Görükle Göçmen Konutları buna örnektir. Ayrıca Kocaeli, Gebze ve Trakya’da birçok göçmene ev sahipliği yapmaktadır.
YUGOSLAVYA
1971 yılında Yugoslavya’dan Türkiye’ye 300.000 civarında kişi göç etmiştir. Yugoslavya’dan gerçekleşen göçün sebebi Yunanistan ve Bulgaristan’da olduğu gibi politik zorlamalardan çok sosyo-ekonomik sebeplerden kaynaklanmaktadır. Yugoslavya ile Türkiye arasındaki anlaşmadan dolayı Yugoslavya vatandaşlığından çıkan tüm aileler Türkiye’ye gelir gelmez soyadlarını değiştirmek zorunda
kalmışlardır. Tabi arada istisnalar olmuştur.
İstanbul, Bursa, Balıkesir, Edirne, Adapazarı, İzmit, Yalova, Çanakkale, Bilecik illerine yerleşen göçmelerin çoğunlukla yerleştiği kasabalar ise; Biga, Erdek, Karamürsel, İnegöl, Burhaniye, Arifiye ve Ayvalık’tır. Bosna Hersek Müslümanlarına Boşnak denilmektedir. 1878 Berlin Antlaşması’na göre Avusturya-Macaristan idaresine verilen Boşnakların bir kısmı Türkiye’ye göç etmiştir. İkinci Dünya Savaşı sonrası Yugoslavya’da yaşanan rejim bunalımı nedeniyle de bir kısım Boşnak Türkiye’ye göç etmiştir.
YUNANİSTAN
1820'de Mora İsyanı’ndan sonra, Sakız, Girit, Epir ve diğer adalardaki Türklerin korunması, Osmanlılar için büyük bir mesele oldu. Avrupa'dan gelen gönüllü askerlerle Rum çeteciler, Teselya ve Ege adaları ile Mora'da oturan Türk ve Müslüman halka zulmetmeye
başladılar ve 32 000 Müslüman Türk’ü öldürdüler. Rusya ile İngiltere arasında yapılan anlaşma (1826) ile bağımsız Yunan Devleti kuruldu ve Müslüman halkı Yunanistan'dan çıkarma kararı alındı. Mora' da bulunan Türklere ait arazi satın alınacak, halk, Osmanlı Devleti’nin bir kısım bölgelerine göç edecekti. Bu teklif Osmanlı Devleti tarafından reddolununca, Rus-İngiliz baskısına Fransızlar da katıldı. Osmanlı donanması, Navarin' de yakıldı (20 Kasım 1827). Fransızlar, karaya asker çıkardılar. 1828'de Rusya’da harp ilan edince, Osmanlı Devleti, zor durumda kaldı. Edirne'ye ve Erzurum'a kadar Osmanlı toprakları saldırıya uğradı. Anadolu'ya göç başladı. İmzalanan Edirne Antlaşması’yla (1829) savaş son buldu. Yunanistan, Osmanlı Devleti tarafından tanındı. Bölgedeki Türklerin göç anlaşması İstanbul'da kabul edildi (1830). II. Mahmud Han, bu antlaşmayı önce kabul etmek istemedi, fakat İngiltere ve Fransa'nın baskısıyla, Mora' da oturan Türklerin altı ay içinde burayı boşaltmaları istendi. II. Mahmud Han, Mora' da daha fazla kan dökülmesini istemediği için, antlaşmanın şer'i şerîfe aykırı olmadığına dair şeyhülislâmdan fetva aldı, sonra Mora' dan Türk göçü başladı. Girit'te Rum katliâmı şiddetlenince (1864), buradaki Türk halkı zor durumda kaldı. Neticede Girit'ten Anadolu'ya ve İstanbul'a 60 000 kişi göç etti. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra, Yunanistan'daki Türklerden bir kısmı, Anadolu'ya göç ettiler. Kurtuluş Savaşı’nı takip eden Lozan Antlaşması hükümlerine göre yapılan mübadele sonunda, Türkiye'ye pek çok Türk ailesi göç etti (1923-1933 yılları arasında 384 000 kişi). Göçler, 1934-1960 arasında da devam etti. 23 788 kişi Türkiye'ye geldi. 1960-1970 arasında 2081 kişi Yunanistan'dan Türkiye'ye yerleşti.
Rusların 1828'de Tuna'yı aşarak Edirne'ye kadar gelmesi ve Bulgarları Türklerin üzerine saldırtması sonucunda bozguna uğrayan şehir ve kasabalardan, perişan halde 30 000 Türk, Türkiye'ye göç etti. 1876'da Rusya, Almanya ve Avusturya tarafından Balkanlar bölündü. Avusturya, Bosna-Hersek' i aldı, ayrıca Bulgarlara ve Sırplara, Rusya himayesinde bağımsızlık verildi. Aynı yıl Bulgarlar, Türklere karşı şiddet hareketlerine giriştiler; buradaki Türkleri korumakla görevli Türk ordusunun hareketi, Avrupa devletlerinin müdahalesiyle durduruldu. Binlerce Türk, Edirne, İstanbul ve Anadolu'ya göç etti. 1877 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra yapılan Berlin Antlaşması’yla Bulgaristan Devleti’nin kurulması kabul edildi. Bu durum, Bulgaristan'daki Türkler için kötü oldu ve 1876-1878 yılları arasında 200 000 Türk Edirne ve civarına yerleşti. 300 000 göçmen, Rumeli'den Anadolu'ya geçti.
Kuzey Bulgaristan'dan göç eden bir kısım Türkler, Rodoplar' da Ruslarla çarpışan Pomaklarla birleştiler. 1885-1923 yılları arasında Türkiye'ye 500 000 kişi göç etti. 1927'den sonra yeniden şiddet hareketleri görüldü.1923-1933 yılları arasında göç edenlerin sayısı 101 507'dir. Yine Bulgaristan'dan 1934-1960 arasında 272 971 kişi Türkiye'ye göç etti. 1951-1952 yıllarında Bulgarlar, 154 385 Türk vatandaşını Edirne'ye gönderdi. Doğu ve Batı Trakya ile İstanbul göçmenlerle doldu.
ROMANYA
Romanya toprakları, Osmanlı İmparatorluğu’nun idaresindeyken, Besarabya ve Kırım'dan on binlerce Türk buraya yerleşti. 1806-1812 Osmanlı-Rus savaşlarında, Rus orduları Tuna'yı aşarak Şumnu' ya kadar ilerlediği sırada, Akkerman, Bender, İsmail kalelerinde muhasarada kalan Türkler, Dobruca' ya; Eflâk ve Boğdan' da bulunanlar da güneye doğru göç ettiler. Böylece gelmiş olan bu göçmenlerin sayısı, 200 000 kişiyi aştı. Birçoğu da Anadolu'ya ve özellikle Eskişehir'e yerleşti. 1826'da yapılan Akkerman antlaşmasıyla, Müslüman ve Türklerin bu bölgede oturması şartlara bağlandı. Besarabya, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra Rusların eline geçti. Dobruca, Rumenlere verildi. Devam eden Rus saldırılarından zarar gören Türkler, göç etmeye başladılar. Sonraki yıllarda Dobruca'dan 80-90 000 Türk, yurtlarını terk ederek Anadolu'ya yerleştiler. Bölgede kalan Türklerin Romen ordusuna alınmak istenmesi üzerine, Türkiye'ye yeniden göç başladı (1883). 1899'daki kıtlıkta Türk ahâli, Tulça sancağından Köstence ve Tulça yoluyla, denizden Anadolu'ya geçtiler. 1900-1923 arasında, göçlerde bir azalma görüldü. 1923'ten sonra, Dobruca'dan yeni göçler başladı. 1923-1933 arasında 33 852 kişi göç etti. Türklerden boşalan yerlere yerleştirilen Makedonyalı Ulahlar, takındıkları sert tavırlarla, Türk halkını fazlasıyla rahatsız ettiler. Bu durum, yeni Türk göçlerine sebep oldu. 1934'te 15 321 kişi göç etti. Romen Hükümeti ile yapılan anlaşmalarla, göç işleri bir düzene sokuldu. 1935-1939 arası, toplam olarak 64 570 kişi göç etti. Romanya, 1939'da güney Dobruca' yı Bulgarlara bıraktı ve burada kalan 8000 Türk, 1952'de Türkiye'ye gönderildi. 1934-1960 yılları arasında Romanya'dan göç edenlerin sayısı 87 476'dır. Bu göçmenler, Trakya, Batı Anadolu ve diğer bölgelere yerleştirildiler. 1960-1970 arasında Romanya'dan 271 serbest göçmen geldi.
BALKAN GÖÇMENLERİ’NİN MARMARA BÖLGESİ’NDE YERLEŞTİKLERİ YERLER
BALIKESİR
Ayvalık ilçesi, Küçükköy.
Erdek ilçesi, Balıklı.
Erdek ilçesi, Ocaklar.
Sındırgı ilçesi, Işıklar.
Susurluk ilçesi, Alibey.
BURSA
1891- 1893 yılları arasında Bursa’ya göç olmuştur.
İnegöl ilçesi;
1. Osmandere köyü; Çerkes muhacirler.
2. Pelidli köyü; Boşnak muhacirler.
3. Ahi Dağı ormanları; Tırnova muhacirleri.
4. Dombayçayırı ( Pabuççayırı) köyü; Cuma-i Atik muhacirleri.
5. Turan köyü; Boşnak muhacirler.
İznik ilçesi;
1. Karateke Aşireti.
2. Kavaklıdere köyü; Tırnova muhacirleri.
3. Mustafaali köyü; Servi muhacirleri.
Mudanya ilçesi;
1. Soğukpınarköyü; Tırnova muhacirleri.
Orhangazi ilçesi, Turan köyü.
Üçpınar köyü; Eslemiye muhacirleri.
Balyaz köyü; Eslemiye muhacirleri.
Hüseyinalanı köyü; Hazergrad muhacirleri.
ÇANAKKALE
Çan ilçesi;
1. Karadağ köyüne 1914 yılında Rumlar çeşitli köylerden göç etmişlerdir.
Bulgaristan Hülübe ili, İstanimeka ilçesi;
o Borva (Boroo) köyü; 47 hane,
o Beliç (Belista) köyü; 11 hane,
o Gündüzlü (Zornitsa) köyü; 8 hane (Rum+Pomak),
o Dıroma köyü; 4 hane,
o Bogurlu (Bogutevo) köyünden 3 hane (Rum+Pomak),
Razgart (Hazergard) ilçesi;
o Sultaniye köyü; 8 hane,
o Manastır köyü; 1 hane,
o Debreibala köyü; 10 hane (Aralarındaki Arnavutlar daha sonra geri
dönmüştür),
o Şumnu köyü; 1 hane,
o Hardevla köyü; 1 hane.
Biga ilçesi;
(Sırasıyla: Köy veya Belde İsmi, Etnik Özelliği, Göç Tarihi, Geldiği Yer *Ülke, Şehir, Köy+)
o Abdiağa; Pomak, 1891, Bulgaristan, Filibe, Rahova.
o Adliye; Muhacir, 1889, Bulgaristan, Filibe.
o Ağaköy; Muhacir, 1880, Bulgaristan, Razgrad/Şumnu.
o Akkayrak; Pomak, 1904, Bulgaristan, Filibe, Tomraç ve Küçükköy.
o Akpınar; Pomak, 1891, Filibe, Dravna ve Foyna.
o Aksaz; Mubadele Muhaciri, 1925, Yunanistan, Selanik, Doyran, Langaza, Klepe ve Turgutlu.
o Akyaprak; Muhacir, 1879, Bulgaristan, Razgrad, Ayazlar köyü.
o Anbaroba; Muhacir, 1894, Bulgaristan, Osmanpazarı, Razgrad.
o Arabaalan; Pomak, 1885, Bulgaristan, Filibe, Lakavitsa.
o Ayıtdere; Muhacir, 1878, Bulgaristan.
o Bahçeli (İhsaniye); Bulgar, 1878, Bulgaristan
o Bakacak (İpkaiye); Muhacir, 1877, Bulgaristan, Şumnu, Osmanpazarı.
o Bakacaklıçiftliği; Muhacir, 1877, Bulgaristan, Filibe, Yeniköy.
o Balıklıçeşme (Belediyesi); Muhacir, 1878, Bulgaristan, Tırnova, Şumnu.
o Bozlar; Muhacir, 1943, Bulgaristan, Eski Cuma.
o Camialan; Pomak, 1900, Bulgaristan, Filibe, Daudvu, Kuruşu ve Drievu.
o Çelikgürü; Muhacir, 1881, Bulgaristan, Razgrad, Karaveliler, Hocalar.
o Çeltik; Muhacir, 1882, Şumnu, Akyar.
o Çeşmealtı; Pomak, 1878, Bulgaristan, Botevgrad, Orhaniye.
o Çınardere; Muhacir, 1878, Bulgaristan, Şumnu.
o Çınarlıköprü; Muhacir, 1848, Bulgaristan.
o Değirmencik; Mübadele Muhaciri, 1925, Yunanistan, Selanik Dedeağaç; Muhacir, Bulgaristan, Kosova, Üsküp.
o Dikmen; Muhacir, 1878, Bulgaristan, Kırcaali, Boruva.
o Doğancı; Kumuk, 1934, Romanya ve Bulgaristan Muhacirleri.
o Eğridere; Muhacir, 1871, Eskicuma, Akmehmet Köyü, Şumnu Nasçı Köyü.
o Elmalı: Pomak, 1882, Bulgaristan, Filibe, Bukova, Rakovutsa, Drenova.
o Eybekli; Pomak, 1878, Bulgaristan, Filibe, Rubcuz; Muhacir, Bulgaristan, Lofça.
o Gemicikırı; Muhacir, 1881, Bulgaristan, Eskicuma, Kamçıboylu, Şumnu, Yasçı.
o Gerlengeç; Muhacir, 1877, Razgrad, Sultaniye, Eskicuma, Popköy.
o Geyikkırı; Muhacir, 1878, Bulgaristan, Eskicuma, Balıksu.
o Göktepe; Muhacir, 1888, Bulgaristan, Eskicuma, Kayabaşı, Hocaköy.
o Güleçköy; Muhacir, 1881, Bulgaristan, Tunca/Arda Akıncılar Köyü.
o Gündoğdu (Karantı); Pomak, 1883; Muhacir, Bulgaristan, Filibe, Evciler, Şumnu Terbi Köy, Karlıova.
o Gürçeşme (Arapçeşme); Muhacir, 1877, Bulgaristan, Razgrad, Osmanpazarı, Araplar, Aşağı Kapdağı ve Ayazlar.
o Gürgendere; Muhacir, 1884, Bulgaristan, Razgrad, Umur.
o Güvemalan köyü; Muhacir, 1895, Bulgaristan, Şumnu; Pomak, Filibe Küççükköy ve Tomaç.
o Hacı Hüseyin Yaylası; Muhacir, 1891, Bulgaristan,Filibe, Tekke Köy.
o Hacıköy (Maksudiye); Muhacir, 1878, Bulgaristan Razgrad, Eskicuma, Şumnu.
o Hacıpehlivan (Hulübeliler); Muhacir, 1878, Bulgaristan, Razgrad, Hülübe.
o Harmanlı (Fiilik); Pomak, 1878, Bulgaristan, Filibe, Dervisova, Şumnu, Aydos.
o Havdan; Pomak, 1881, Bulgaristan Filibe, Poyna, Dravna, Bukfu.
o Hoşoba; Muhacir, 1877, Bulgaristan, Razgrad, Ada Köyü, Lofça.
o Ilıcabaşı; Pomak, 1893, Bulgaristan, Filibe, Lakaviça, Corgan, Tafrişna.
o Işıkeli (Eşekçi); Pomak, 1896, Bulgaristan, Filibe, Lokavitsa.
o İiyasalan; Pomak, 1911, Bulgaristan, Filibe, Tomraç ve Küçükköy.
o İskenderköy; Pomak, 1878, Bulgaristan, Filibe, Drenova; Yunanistan, Dedeağaç; Kosova Ronen.
o Kalafat; Boşnak, 1861, Saraybosna, Kesalak, Bihaç Velikakyaruşa, Sazin.
o Kaldırımbaşı; Muhacir, 1878, Bulgaristan, Razgrad.
o Kanibey (Popköy); Muhacir, 1883, Bulgaristan, Razgrad, Popköy.
o Kapanbelen; Pomak, 1869, 1877, Bulgaristan, Filibe, Dobrulu Köyü.
o Karaağaç; Muhacir, 1878, Bulgaristan, Razgrad, Karaağaç Köyü.
o Karacaali; Muhacir, 1878, Bulgaristan, Şumnu, Çavuşköy, Kurtlar, Saraçlar.
o Karahamzalar; Muhacir, 1897,1934, Bulgaristan, Razgrad Şumnu, Akyar, Şumnu, Siyahlar.
o Karapürçek; Romanya Muhaciri, 1934, Köstence, Siyahlar Köyü.
o Katrancı; Muhacir, 1877, Bulgaristan, Karlova, Bançeliköy.
o Kayapınar; Muhacir, 1878, Bulgaristan, Razgrad, Araplar, Hocaköy, Dereköy, Ayazlar.
o Kaynarca; Pomak, 1896, Bulgaristan, Filibe, Çatrak, Direnova, Steminak, Çurkuvu ve Sriyavu.
o Kazmalı; Muhacir, 1883, Bulgaristan, Şumnu, Dobruca, Pravda, Cumalı.
o Kemer; Mübadele Muhaciri, 1925, Yunanistan, Dedeağaç, Vardar ve Selanik.
o Kepekli; Muhacir, 1903, Bulgaristan, Aydos, Kiremitçik Köyü.
o Kocagür; Muhacir, 1877, Bulgaristan, Şumnu, Hocaköy; Razgrad, Kurtlar.
o Koruoba; Muhacir, 1878, Bulgaristan, Osmanpazarı, Karınabat, Tırnova, Silistre vs.
o Kozçeşme (Belediye); Muhacir, 1884, Bulgaristan, Şumnu, Karaveliler.
o Otlukdere; Muhacir, 1879, Bulgaristan, Şumnu, Çobanköy, Osmanpazarı, Tırnova.
o Örtülüce; Muhacir, 1904, Filibe, İnebekçi köyü, Kırcaali, Hasköy.
o Sarıkaya; Pomak, 1879, Bulgaristan, Filibe, Rava, Yeşilköy, Tırmış.
o Sarısıvat; Muhacir, 1886, Bulgaristan, Filibe, Baruva, (Kırcalı).
o Sazoba; Muhacir, 1880, Bulgaristan, Razgrad, Kosovina.
o Selvi; Muhacir, 1887, Bulgaristan, Şumnu, Selvi, Görmekçe.
o Sığırcık; Muhacir, 1877, Bulgaristan, Razgrad, Osmanpazarı, Şumnu.
o Sinekçi; Muhacir, 1880, Bulgaristan, Eskicuma, Nasçıköy, Adaköy, Çukurkışla, Tekeli, Razgrad, Buğular.
o Şakirbey; Muhacir, 1299, Bulgaristan, Eski Zağra.
o Şirinköy; Muhacir, 1880, Razgrad, Kosovina.
o Tokatkırı; Muhacir, Bulgaristan, Razgrad, Eski Zağra, Filibe vs.
o Yeniceköy; Muhacir, 1893, Bulgaristan, Pravadi; Mubadele Muhacirleri, 1925, Yunanistan, Selanik, Florina, Dedağaç, Sofular.
o Yeniçiftlik (Belediye); Pomak;Muhacir, 1895, Bulgaristan, Belaslatina, Lofça, Bejanova, Palamarsa, Köklüce.
o Yenimahalle; Muhacir, 1882, Bulgaristan, Razgrad, Doğandere.
o Yeşilköy(Çilingir Mahallesi); Pomak, 1882, Bulgaristan, Filibe, Çilingir Köy.
o Yolindi; Pomak, 1878, Bulgaristan, Filibe, Naresçan,
o Yukarıdemirci; Muhacir, 1878, Bulgaristan, Şumnu, Eskiköy, Sırtmahalle.
Gökçeada İlçesi;
Tepeköy.
EDİRNE
Merkez, Bosna köyü.
Havsa ilçesi, Bostanlı köyü. Araştırma – İnceleme Raporları No: 6
16
Politika ve Kültür Araştırmaları Grubu
Havsa ilçesi, Köseömer köyü.
Süleoğlu ilçesi, Akardere köyü.
Uzunköprü ilçesi, Çakmak köyü.
Uzunköprü ilçesi, Sipahi köyü.
Keşan ilçesine 1877-1878 yılları arasında Pomak, Lofçalı ve Plevneli;
Gündüzler ( Günüzerler) köyüne, Kenar/Ergüç, Gülşen, Köse, Büyük, Türker,Osmanoğlu Mehmet, Darcan ve Çetin aileleri,
Küçük Mandıra köyüne, Gözler, Akgün, Pusatlı Hüseyin, Duran, Gün ve Doğan aileleri yerleşmiştir.
İpsala ilçesine;
Merkeze, Lofçalı 8 aile
Karpuzlu, Koyunyeri, İbriktepe, Sarpdere ve Koca köylerine, Pomaklı ve Plevneli 39 aile yerleşmiştir.
İSTANBUL
Sirkeci mevkiine 15-24 Ocak 1878 tarihleri arasında 80 bin Muhacir Bulgaristan’dan göçmüştür.
Çatalca ilçesi,
Binkılıç,
Halaçlı; 1878 Bulgaristan
Karacaköy Belediyesine;
o Fatih zamanı 6 hane,
o 93 Harbi’nde 35 hane,
o Cumhuriyet Dönemi’nde Drama’dan 70 hane, Nasalist’ten 50 hane, Langaza’dan 10 hane, Menlik’ten 11 hane Bulgaristan’dan,
o Cumhuriyet Dönemi’nde Arnavutluk’tan 3 hane göç etmiştir.
Yeşilbayır köyüne; 1876-1877 yıllarında Kızanlık Bölgesi’nden 40 Bulgar hane gelmiştir.
Silivri ilçesi, Büyükçavuşlu, Değirmenköy, Seymen
Şile ilçesi, Yeniköy
Pendik ilçesi, Sapanbağlar
Celepköy; 1924 Yunanistan ve Bulgaristan Türkleri.
Dağyenice köyü; 1877 Bulgaristan muhacirleri.
Gümüşpınar köyü; 1886 Razgat, Şumnu, Eski Cuma, Opaka bölgelerinden Bulgaristan muhacirleri.
Çanakça köyü; 1927-1928 Bulgaristan muhacirleri.
Karamandere köyü; 1877-1878 zorunlu göç muhacirleri.
KIRKLARELİ
Merkez; Dereköy, İnece, Kavakdere, Kavaklı, Kocahıdır, Kuzulu, Yoğuntaş.
Demirköy ilçesi; Balaban, Gökyaka, Hamdibey.
Kofçaz ilçesi; Taştepe.
Pınarhisar ilçesi; Yenice.
Vize Aksicim ilçesi; Balkaya.
KOCAELİ
Karamürsel ilçesi; Akkanat, Hayriye, İhsaniye, Semetler, Taşağıl.
Kandıra ilçesi;
o Hakkaniye köyü; 93 Harbi Bulgaristan muhacirleri.
o Dalca köyü; 93 Harbi Razgart ili, Şumnu ilçesi muhacirleri.
SAKARYA
Merkez; Serdivan, Yazlık,
Kocaali ilçesi; Aktaş.
Pamukova ilçesi;Oruçlu.
Sapanca ilçesi; Ünlüce
Akyazı ilçesi; Yağcılar köyü Bosna-Hersek göçmenleri.
Akyazı ilçesi; Arnavut göçmenleri.
TEKİRDAĞ
Malkara ilçesi;Ballı köyü.
YALOVA
Merkez; Arabakonağı, Beşpınar.
Altınova ilçesi; Ayazma.
Kaynak : Politika ve Kültür Araştırmaları Grubu
