Topic: GERMEN DEDU (RİTÜEL)

[plevnepomak]

RİTUEL   (GERMEN DEDU)   Germen dede
                          Pomak olan ve halen Pomakça konuşulan Hayrabolu ilçesi şalgamlı Köyünde Çocukluğumuz sırasında yaşanan ancak zamanla Modern Tarıma geçiş ve TV gibi iletişim araçlarının gelişmesi ile unutulan ve 20 yıl öncesine kadar sadece büyüklerin nezaretinde Çocukların katıldığı bir yağmur duası ritüel den söz etmek istiyorum. Bunu burada sizlerle paylaşmamın esas sebebi Sizlerin veya büyüklerinizin yaşadığı veya geldiği balkan ülkelerdeki biz Pomakların veya o yerlerde yaşayan diğer yerel halkın çevresinde bu veya buna benzer böyle bir etkinlik veya ritüel den bilgisi var olan arkadaşların bizlerle paylaşmasını istiyorum.
    Ritüel olarak değerlendirdiğim bu gelenek uzun zaman yağmur yağmadığı ve kurak geçen bahar ve yaz aylarında Yağmur duası nedeni ile yapılırdı. Özellikle kızlı erkekli Çocukların katıldığı ve yaşça daha büyük olanların nezaretinde biz Çocuklar, (huma) dediğimiz killi topraktan bir insan heykelciği yapardık. ve bu heykelciği eski tip kiremit üzerine koyardık. üzerine ince bir bezle örter ve bunu  Pomakça (ISTIRSIK)  Tabir ettiğimiz herhangi bir ailenin en küçük erkek çocuğuna taşıttırırdık. Heykelciğe GERMIN DEDU derdik. Grupta olan diğer çocuklarla köyde ev ev dolaşıp, gelinen Ev sahibine ‘’ Biz sana germen duduyu getirdik. Der. Bunun üzerine Ev Sahibi ‘’ Ben onu  su ile yıkıyorum, oda bizi yağmurla  yıkasın’’ şeklinde söylenerek  GERMEN DEDU heykelciğini  su ile ıslatarak ve daha sonra bir miktar yağ, un,şeker gibi malzeme verirdi. Bu şekilde köyde dolaşılan mahalle halkından torbaların içine yağ, un, şeker, vb malzemeleri toplar ve daha sonra köy kenarında bulunan dere kenarına giderdik. Köyden birkaç kadın veya Büyüklerimiz ateş yaktırarak toplanan malzemelerle Pomakça  ( KAŞA) veya (Medına kaşa )  diye tabir ettiğimiz unlu tatlıyı yaparlardı. Kazanlardan Tepsilere döker ve üzerine hafif kırmızı toz biberle kızdırılmış yağ dökerlerdi. Hazır olunca tüm çocuklar yanlarında getirmiş oldukları kaşıklarla tatlıya dalardık. Yemek olayı bitince kaşa tatlısını yapan kadın tarafından önce orada hazır bulunan ailelerin en sonca ve küçük çocukları; POMAKÇADA bu çocuklara ( ISTIRSIK) denilir. Daha sonrada diğer çocuklar pek derin olmayan dereye atılırdı. amaç çocukları ağlatmak ve yağmur yağdırmak. İlk defa katılan çocuklar daha önceki yıllarda katılan çocuklara nazaran çekingen olur ve daha çok ağlarlardı. Buna alışan biz çocuklar daha sonra bunu eğlenceye çevirirdik.

[plevnepomak]

Ritüel ile ilgili başka sitede bu konuda ilgisi ve bilgisi olan bir arkadaşımızın yazısınıda aşağıya aktardım.

                           
.
1.GERMIN DEDU –Bazı Bulgar folklorcuları “GERMAN” isminin:
A.”sıcak kaynak” anlamında olan trak kelimesi “Germa” kökenli olduğunu kabul ederler.Benzerleri :Sapareva banya/ Сапарева баня/kaplıcalarının Romalı adı- “Germaneya”/ Германея/;Cerman / Джерман./ırmağının adı.
B.Bir tanrının adı kabul edilir./Ben de bu tahmine daha fazla eğilimliyim/
Bu “GERMAN” isimli tanrı doğa güçlerini afetlerini idare eden tanrıdır.Yakına kadar “germane” denilen Yağmur duası  bilinirmiş.Bulgarlar bu dua esnasında aşağıdaki şarkıyı söylerlermiş:
“Пеперуда, Пеперуда
от орало на копало.
Дай боже дъжд!! “
             ***
Okunması:
“Pweperuda,Peperuda
Ot oralo na kopalo
Day boje dıjd!”
           ***
Anlamı:
“Kelebek,Kelebek
 Sabandan kazmaya dek
Ver yaradanım yağmur!”
/Neden :”Yağ! Yağ yağmur!
             -Tarlada çamur!
            - teknede hamur…”
anımsıyor  bu kafa ?     /

2.KAŞA / Bulgarca “КАША “-И =Lapa,bulamaç,ezik meyve;
                      mecazi anlamda –karmakarışık şey
3.3. ISTIRSIK.Bulgarcada “ИЗТЪРСАК“(iztırsak) Ailenin son çocuklarına denilir.Genelde bunların diğer çocuklardan hayli yaş farkı olur.”Plan –program dışı”,daha olgun yaşta anne ve babadan  gelen çocuklardır.
(Deliorman’da  bizde bu çocuklara,bazı yerlerde, “sonka” derler).Konumları biraz farklıdır.Çoğu kez akıllı sayılırlar,
   özel sevilirler.

[Dobrev]

Герман
http://www.traditions-bg.com/bg/may/german.php

Народен празник за измолване на дъжд и предпазване от градушка. Според народното вярване има четири градушкари: Герман, Вартоломей, Лисе и Видовден. Но от всички Герман е първият и главният градушкар. На този ден никои не смее да работи каквато и да е работа, особено полска. Не се впрягат и воловете. Това се прави да не бие градушка. Ако през лятото бие градушка се вярва, че някой от селяните е излизал в полето тайно.
      Ако на тоя ден се зададе облак и гърми, всички излизат от къщите - мъже, жени и деца и викат: "Германе,върли праздниче! Пренеси я (градушката) в пусти гори, дето секира не сече, дето колак се не меси и петел не пее!"
      Обичаите за дъжд са два - Герман и Пеперуда.

      Герман: Този обичай се изпълнява много често в деня на пеперудата, но винаги след нея. Познат е предимно в Северна България. Участници са момичета, по рядко възрастни жени. Момите правят кукла от кал, която прилича на човек и е с размер от двадесет до петдесет сантиметра . Тази фигурка изобразява гол мъж с ясно очертани мъжки полови белези и се възприема като мъртвец. Над тази кукла се извършват всички обреди, които се извършват при погребението на човек. Готовата кукла се поставя върху керемида, дървена бухалка за пране или в сандъче, сковано за случая. Окичва се с цветя и се погребва. На третия, деветия или четиринадесетия ден се изравя и се хвърля във вода. Прави се с цел Герман да предпази селото и полето от градушка.
 
     Пеперуда: В него взимат участие дванадесет - тринадесет годишни момичета. Основното обредно лице - пеперудата- е винаги сираче, облечено в стара риза и босо. В къщи или при реката окичват пеперудата с различни треви и бурени, някъде с живи жаби или кост от незнаен гроб. Цялата група обикаля къщите в селото и пее специална песен - молба на пеперудата за дъжд, отправена към Бога. В ритъма на песента пеперудата играе.След нея стопанката я полива с вода, тя се отърсва от водата. В дар групата получава брашно, боб, мас и т.н, но никога -яйца. Забраната се свързва с предпазване от градушка. Ситото се търкаля и по начина му на падане се гадае за реколтата.

     Накрая отиват на реката, където хвърлят зеленината и другите украси на пеперудата в реката и се пръскат една друга. Обичаят завършва с обща трапеза от получените дарове, като в някои райони се спазва изискването тя да се приготви от стара жена, бременна или кърмачка.

     Повече снимки от обичаите Герман и Пеперуда ще откриете в картината галерия
http://www.traditions-bg.com/bg/galleries/german.php



     
Църковен празник: Св.Герман, патриарх цариградски, който живял във времето на император Анастасии.

============================================================

German
http://www.traditions-bg.com/bg/may/german.php

Naroden praznik za izmolvane na dyzhd i predpazvane ot gradushka. Spored narodnoto viarvane ima chetiri gradushkari: German, Vartolomej, Lise i Vidovden. No ot vsichki German e pyrviiat i glavniiat gradushkar. Na tozi den nikoi ne smee da raboti kakvato i da e rabota, osobeno polska. Ne se vpriagat i volovete. Tova se pravi da ne bie gradushka. Ako prez liatoto bie gradushka se viarva, che niakoj ot selianite e izlizal v poleto tajno.
      Ako na toia den se zadade oblak i gyrmi, vsichki izlizat ot kyshtite - myzhe, zheni i deca i vikat: "Germane,vyrli prazdniche! Prenesi ia (gradushkata) v pusti gori, deto sekira ne seche, deto kolak se ne mesi i petel ne pee!"
      Obichaite za dyzhd sa dva - German i Peperuda.

      German: Tozi obichaj se izpylniava mnogo chesto v denia na peperudata, no vinagi sled neia. Poznat e predimno v Severna Bylgariia. Uchastnici sa momicheta, po riadko vyzrastni zheni. Momite praviat kukla ot kal, koiato prilicha na chovek i e s razmer ot dvadeset do petdeset santimetra . Tazi figurka izobraziava gol myzh s iasno ochertani myzhki polovi belezi i se vyzpriema kato myrtvec. Nad tazi kukla se izvyrshvat vsichki obredi, koito se izvyrshvat pri pogrebenieto na chovek. Gotovata kukla se postavia vyrhu keremida, dyrvena buhalka za prane ili v sandyche, skovano za sluchaia. Okichva se s cvetia i se pogrebva. Na tretiia, devetiia ili chetirinadesetiia den se izravia i se hvyrlia vyv voda. Pravi se s cel German da predpazi seloto i poleto ot gradushka.
 
     Peperuda: V nego vzimat uchastie dvanadeset - trinadeset godishni momicheta. Osnovnoto obredno lice - peperudata- e vinagi sirache, oblecheno v stara riza i boso. V kyshti ili pri rekata okichvat peperudata s razlichni trevi i bureni, niakyde s zhivi zhabi ili kost ot neznaen grob. Cialata grupa obikalia kyshtite v seloto i pee specialna pesen - molba na peperudata za dyzhd, otpravena kym Boga. V rityma na pesenta peperudata igrae.Sled neia stopankata ia poliva s voda, tia se otyrsva ot vodata. V dar grupata poluchava brashno, bob, mas i t.n, no nikoga -iajca. Zabranata se svyrzva s predpazvane ot gradushka. Sitoto se tyrkalia i po nachina mu na padane se gadae za rekoltata.

     Nakraia otivat na rekata, kydeto hvyrliat zeleninata i drugite ukrasi na peperudata v rekata i se pryskat edna druga. Obichaiat zavyrshva s obshta trapeza ot poluchenite darove, kato v niakoi rajoni se spazva iziskvaneto tia da se prigotvi ot stara zhena, bremenna ili kyrmachka.

     Poveche snimki ot obichaite German i Peperuda shte otkriete v kartinata galeriia
http://www.traditions-bg.com/bg/galleries/german.php

[plevnepomak]

Blagodarya boyandobrev. şte pitam ti ot kadesi? yaz naznam da pişı i da çetı kirilski. zartava na moje da razbrah tuka kakvo pişi.  na buba baştamu doşle ot kade Lofça Belaslatin. ne sage jivem tekirdağ. 110 godina.Tuka deka si  pişi to ritüel na bulgari nakoy krai moje ili da mi kajij.

Yukarıda bulunan German ritüelle ilgili Boyandobrev arkadaşımızın göndermiş olduğu site ile ilgili  german ritüeli yazısını türkçeye çevirisini yapabilen varsa çok sevinirim.Teşekkürler.Konu Pomaklar açısından da bir o kadar önemli.

[iskeceli]

merhaba sayin plevnepomak ceviriyi sen kendin yapabilirsin hemde 43 dilde
cok kolaydir ( translate.google.com )   bi deneme yapabilirsin .... tam olarak tercüme yapmiyor   yapiyor da yanlisliklari da var asa yukari konuya yaklasim var diye biliriz

[plevnepomak]

İlgili arkadaşlarıma teşekkür ediyorum. Konu ile ilgili son iki gün içinde sizin yardımlarınız ve katkılarınız sonucunda  Germen dedu Ritüeli ilgili çok ilginç bilgilere ulaşabildim.

Ritüel Kuzey Bulgaristan Kökenli. Köyümüz (Şalgamlı) da 110 yıl kadar önce, Kuzey Bulgaristan Lofça ve plevne civar köylerinden göçederek şu anki bölgeye gelmişler. En son hatırladığım kadar ile  Köyümde  Bu ritüeli 1986-1987 yıllarında uyguladık. Ritüel her ne kadar islama aykırı olsada Büyüklerimiz demekki bu yıllara kadar bir şekilde yaşatmışlar.Zaten küçüklüğümde  dindar sayılan köyümüzdeki bazı kişiler Bu olay için '' Bırakın bu putperesliği,günah işliyorsunuz ''diye başımızdakilere seslendiklerini hatırlıyorum.Bu söylemler Mayıs ayı içerisinde yaşatılan ve her mayısın 6 sında yapılan  GERGÖVDEN kutlamaları içinde geçerli olmuştu. Çünkü 15-20 yıl öncesine kadar kadar gelenekleri tam anlamı ile yapılan GERGÖVDEN  günü artık HIDRELEZ olmuştu.

Köyümde en son 1986 yılında yapılan Germın dedu Heykelciği tıpatıp benzeri;

[merkur]

ewet bu german dede bizde yapardık cocukkken ama artık yok oldu böyle bir şey yapılmıyor bide gece yapılan bir şey vardı ama unuttum onu bir sürü genc toplanırdı biri sürü can zil ne varsa cıkara bildikleri kadar gürültü yapılırdı ev ev dolaşılır ama orda söylene bie şeyler vardı da unuttum ondan sonra o ev sahibi gelenlere hediye maksatlı bir şeyler verir gelen gencler tekrar can zil ne varsa yapabildikleri kadar gürüktü eşliğinde baska bir hane ye gecerlerdi adını ınuttum bu olayın ama köye gidince öğrenicem inş ve sizlerle paylasıcam ama german dedu yu ii hatırlıom cok güsel günlerdi o günleri cok özledimm

[merkur]

aa ewet öğrendim onuda onun yani o kutlamanın adı da camal mış son baharda yapılırmış hasat sonu yani bu yılki bereket önümüzdeki yıl olsun diye sanırım cünkü bugday arba aycekirdek kabak cekirdeği bu gibi seyler verilirdi bildiim kadarıyla cok güsel di o günler ....

[plevnepomak]

Brat merkür ;Dobre den.Kaksi izdrahvlisi .hayde çestihiti mohmetçisinsi. tvoy site snimkiti gi vide azi.

Cemali evet. zaten bu tip titüellerin bitişi aynı yıllarda oldu. Köylerimize elektrikle birlikte Tv. radyo, tarımsal aletlerin modernleşmesi gibi  nedenlerle hepsi bitiverdi.o zmana kadar bir inanç gereği büyüklerimizde bunları kutluyordu.ancak  simgesel olarak bile olsa onlardan sonraki nesiller olan biz ve çocuklarımıza bir şekilde yaşatılması gerekirdi.Biz pomakların güzel bir yönü var .Her yeniliğe çabuk uyum sağlarız ama bir o kadar kötü yanımız da ecdatımızıda ,geçmişimizide çabuk unutuyoruz. Neden Acaba?

[merkur]

bilmiyorum ama üzülüyorum sadece o kaaa bir de köyümüzü parsellemeye calısnlar oldukca daha cok üzülüyorum yakında pomak köyü olmaktan cok baska bir köye gider gibi oluruz yada hiç gidemicez güzel dileklerin için cok teşekkür ederim allah herkese hayırlsını nasip etsin.....

[Синem]

babam hiç anlatmamıştı soriim bakıyım ona:)

[Синem]

aa ewet öğrendim onuda onun yani o kutlamanın adı da camal mış son baharda yapılırmış hasat sonu yani bu yılki bereket önümüzdeki yıl olsun diye sanırım cünkü bugday arba aycekirdek kabak cekirdeği bu gibi seyler verilirdi bildiim kadarıyla cok güsel di o günler ....

evettam diyecektim cemal mış hatta o dönem kavga falan da çıkarmış ölenler fln olmuş onlara mezar da yapılmış cemallara ait diye

[merkur]

GERMAN DEDULAR VARDI CEMALLAR VARDI , sevgili sinem cim her ikiside farklı ama malum artık biz bile unuttuk sizlerinde bu konular hakkında yeterli bilgiye sahip olamamanız gayet dogal dır bunun suclusu bizleriz sevgiyle kal

[Тоска]

German graduşkar yağmur için ve doluya karşı dua için yapılan bir çeşit kutlama/ritüeldir. Adı 645-740 yılları arasında yaşamış Aziz (st) papaz German Tsarigradski 'den almaktadır. Halk arasında dört graduşkar bilinir bunlar German, lise, bartalemeus ve vidovdendir. German ana graduşkar olarak kabul edilir.



German dedu (German Tsarigradski) - Св. Герман Цариградски

[daylek]

German graduşkar yağmur için ve doluya karşı dua için yapılan bir çeşit kutlama/ritüeldir. Adı 645-740 yılları arasında yaşamış Aziz (st) papaz German Tsarigradski 'den almaktadır. Halk arasında dört graduşkar bilinir bunlar German, lise, bartalemeus ve vidovdendir. German ana graduşkar olarak kabul edilir.



German dedu (German Tsarigradski) - Св. Герман Цариградски

Ya şimdi ben buna bişey desem bana kızacaklar;
Anlatmaya çalıştığım budur efendim tam olarak insan ırkı bu kadar ortak paydalara sahipken birbirimizi yemenin pek bir anlam ifade etmediğini görün artık ve gerçek olanı ne kadar kabul edersek süreç o kadar acısız olur...
Neyse bu susup bu kapağı yanıma alayım ben.