Topic: Епиграфски проучвания на паметници с арабско писмо в Б

[Chechliya]

Докато се ровех в старите броеве на списания "Археология", съвсем случайно попаднах на тази статия, написана от Петър Миятев и публикувана в първата книга на списанието от 1962 година, страници 68-72:

[mustafa_b]

Много интересно!
Джамията в с. Жегларци датира от 1298 г. Доказателство, че ислямът е бил по земите на нашата страна преди османлиите.

[Chechliya]

Та това го знае всяко хлапе. По-интересното е, че са били направени проучвания на ислямските паметници по нашите земи и ние нищо не знаем за резултатите. Авторът споменава за две експедиции, едната от които в Родопите. Аз знаех, че действително е имало такова нещо, защото са ми разправяли, че в моето село са идвали арабисти и когато разгледали местните паметници, казали, че могат да променят историята. За съжаление данните изглежда не са обнародвани, а след 1972 година повечето ислямски паметници са разрушени от "възродителите". Много ефективен начин за унищожаване на помашката история 

[Nazmi]

Много интересна тема,преди това да кажа че се радвам на присъствието на Chechlya тук във Форума! Има много паметници-в смисъл по гробищата в помашките раиони на селата в Гоцеделчевско,предполагам и в Якорудско,Велинградско има такива с арабски надписи.Мога да говоря със сигурност за моя край понеже съм свидетел на този факт.За съжаление през 1972-73 година когато ни смениха насила имената много местни комунисти изпочупиха и изпотрошиха тези надгробни символи на нашите деди и майки.Конкретно в моето родно село има и сега такива на 3 местни гробища,надписите все се различават по захвърляните или наклонени камъни по гробищата.Да,безпорно е че е имало народ по тези земи изповядващо исляма по време на Османската империя.Винаги  ми е било интересно да разбера за разпространението на исляма сред помашкото население и главно преди,по време и след Османската империя,знае се че след Освобождението 1876 година моя край Родопите остават до 1913-1915 година,така че не е толкова отдавна.

[bogutevolu]

Много интересно!
Джамията в с. Жегларци датира от 1298 г. Доказателство, че ислямът е бил по земите на нашата страна преди османлиите.

1298 moje bi rumi godina.
1298 + 584 = 1882 g.

[mustafa_b]

Прочети внимателно втората приложена страница. Авторът изрично е посочил , че на входа на джамията има надпис, от който се вижда, че джамията първоначално е била построена от Дервиш бег през 698 г по хиджра /1298/ и повторно поправена през 1128 /1715/. Следва нов ремонт през 1278 /1861/. Няма как да е била построена през 1882 г., тъй като дори реконструкцията й /първият ремонт/ датира почти два века преди тази дата.

[bogutevolu]

Da, ako e 698 g. hidjra = 1298 g, prav

In the first look, the text is not readable.. So I couldn't see it.. sorry..

[pomak BG]

За съжаление аз не мога да прочета нищо. Ама няма значение, надявам се чечлия да ми ги пратиш по емейла. Ще съм ти благодарен. Каде се намира това село знае ли някой?

[Chechliya]

Цъкваш на картинката, после като отидеш на страницата пак цъкваш на текста. Ето за по-лесно директни връзки:

http://img526.imageshack.us/img526/966/arabskiizsledvanija0001hs7.jpg
http://img141.imageshack.us/img141/4526/arabskiizsledvanija0002uf2.jpg
http://img526.imageshack.us/img526/3967/arabskiizsledvanija0003hv4.jpg
http://img526.imageshack.us/img526/3746/arabskiizsledvanija0004aa8.jpg
http://img141.imageshack.us/img141/9236/arabskiizsledvanija0005mc0.jpg

Село Жегларци се намира в община Тервел, област Добрич.

[mustafa_b]

Ето информация за селото :
http://www.dobrichmedia.com/novini/19_02_2007_6.php

Естествено, и тук историята за построяването на джамията е видоизменена за да не противоречи на официалната версия, че ислямът в България идва с османците :

През 16 в. селото е нападнато и разорено. След това започва колонизирането му от турците. В периода 1580-1590 г. е построена джамия от мюсюлманския духовник Дервиш бей, разказва Жеко Попов. Според него в процеса на колонизирането на селището са били настанявани араби, мюсюлмани от Азърбейджан и номади-юруци. Вероятно през 17-18 в. имоти в района са получили и еничари. За тяхното присъствие свидетелстват характерните надгробни паметници /колони с чалма на върха/ в двора на джамията, изгоряла при пожар през 1993 г. Интересна е легендата, свързана със старата чешма. Местен бей имал красива дъщеря. Искал да я омъжи за турски офицер от Силистра. Момичето обичало беден момък от селото и от мъка по него се поболяло и умряло. В нейна памет беят издигнал чешма. Върху нея е изписано “Всичко започва от водата”.

[AlperenKIRIM]

Dobriç'te 14 eser Türk mimari literatüründe ilk kez incelendi

reportaj:
Dobriç yakınlarında bulunan Jeglartsi köyündeki Derviş Bey mescidi Balkanlar'daki en eski yapı olarak günümüze kadar ulaştı. Yüksek Mimar Mehmet Emin Yılmaz, “Bulgaristan Dobriç Camiler ve Çesmeler” konulu master tezinde 1299 yılına ait mescid ile birlikte Dobruca Bölgesi’ndeki 8 cami ve 6 çesmeyi inceledi.

Sayın Yılmaz, hazırladığınız tez çalışmasında hangi mimari eserler incelendi ve çalışmalarınız hangi yönde yürüttünüz?

Yüksek Lisans (Master) Tezi kapsamında Dobriç'te günümüze ulaşan camileri ve çeşmeleri inceledim. Gazi Üniversitesi'nde hazırladığım "Bulgaristan Hacıoğlu Pazarcığı'ndaki (Dobriç) Camiler ve Çeşmeler" isimli Yüksek Lisans Tezimde; Dobriç, Balçık ve Kavarna ile Benkovski (İkizce), Enevo (Esirce), Leskovo (Fındıklı), Orlyak (Turpçular) ve Jeglartsi (Umur Fakîh) köylerinde günümüze ulaşan sekiz cami–mescit ile altı çeşmeyi inceleyerek Haziran 2006'da tamamladım. Yüksek Lisans tezi çalışmasında incelediğim 8 cami ve 6 çeşme, Türk mimarlık literatüründe ilk kez incelenmiştir. Bu eserler şunlardır:

n Dobriç'te Tekke Camii ve Tekke Çeşmesi;

n Balçık'ta Turgut Reis Camii, Hacı İbrahim Ağa Çeşmesi ve Akpınar Çeşmesi;

n Kavarna'da Kavarna Çeşmeleri;

n Benkovski'de, Hacı Hasan Ağa Camii;

n Enevo’da İsmail Efendi Camii ve mektebi;

n Leskovo'da Habib Ağa Camii;

n Turpçular (Orlyak)'da, Hacı Hasan Ağa Camii ve mektebi ve Hacı Ömer Ağa Camii;

n Jeglartsi'de Derviş Bey Mescidi ve İbrahim Ağa Çeşmesi.

Çalışmamda her bir eser için; yerinde ölçüleri alınarak mevcut durumları (rölöveleri) çizildi, kitâbeleri okunarak günümüz Türkçesine çevrildi, eserlerin mimari özellikleri, malzeme–teknik ve yapım sistemi, süslemeleri, eserin geçirdiği onarımlar ve arşiv kayıtları incelendi. Tüm bu bilgiler toplanarak her bir eserin ilk yapıldığı dönemde özgün durumunun nasıl olabileceğine ilişkin proje önerileri (restitüsyon) hazırlandı ve bilgisayarda 3 boyutlu modellemeleri yapıldı. Kısaca eserler tüm yönüyle incelenmiş oldu. Bu araştırmalar sırasında, eserlerle ilgili, yapının kimin tarafından yaptırıldığı, hangi tarihte yapıldığı veya onarıldığı gibi en önemli bilgileri yine eserin kendisinden; kitabesinden öğrendik.

Hazırladığınız Yüksek Lisans (Master) tezinizde incelediğiniz eserler hakkında genel bir değerledirme yapar mısınız ve çalışmanızda elde ettiğiniz en büyük bulgu nedir?

Bulgaristan'da ve Hacıoğlu Pazarcığı'nda (Dobriç) 13.yy'dan 20.yy'ın başlarına kadar geçen sürede inşâ edilmiş mimarî eserler içerisinde camiler ve çeşmeler önemli yer tutmaktadır. Ne yazık ki, günümüze ulaşabilen bu eserlerin yanı sıra, birçoğunun da yıkılarak ya da bilinçli bir şekilde yıktırılarak ortadan kalktığı tespit edilmiştir. Tez çalışması kapsamında incelenen yerlerdeki günümüze ulaşabilen eserlerin bir kısmı ya özgün durumunu yitirmiş ya da ilâveler ve yapılan bilinçsiz onarımlar sonucunda tarihî değerleri zarara uğratılmıştır.

Yapılan arşiv çalışmaları, rölöveler, analizler ve restitüsyon proje önerilerine göre Türk tarihi ve Türk mimarî kültürü açısından şu sonuçlara ulaşılmıştır:

Dobriç'e bağlı Jeglartsi Köyü'ndeki Derviş Bey Mescidi, kitâbesinde bahsedilen H698/M1299 yapım tarihi ile Balkanlar'daki en eski Türk–İslâm eseridir.

Dobriç şehir merkezinde, 15.yy'dan kalan Tekke Camii, Osmanlılar'ın Dobruca'da kesin hüküm sağlamalarından sonraki dönemde yapılmıştır. Günümüzde, Dobriç'in şehir merkezindeki Osmanlı döneminden kalan tek camidir. Tekke Camii, şehir merkezinde Stari Grad (Eski Şehir) olarak bilinen bölgede, tek katlı ahşap dükkânlar, tekke çeşmesi ve saat kulesi ile tarihî şehir meydanını tamamlayan bir konumdadır. Bu özelliğiyle, geleneksel Türk şehirlerindeki çarşı, cami, meydan buluşmasının günümüze tarihî dokusuyla birlikte ulaşan Balkanlar'daki nadir örneklerdendir.

Kitabelerden ve arşiv kayıtlarından edindiğim bilgiler ışığında; 1716'da da Derviş Bey Mescidi'ni tamir ettiren Sadrazam Kapı Binbaşısı İbrâhim Ağa, 1713'te Umur Fakîh Köyü'nde bir de çeşme yaptırmıştır.

19.yy'daki Osmanlı–Rus Savaşları'ndan sonra Kırım'dan göç eden Tatar Türkleri, Dobruca Bölgesi'ne iskân edilmiş ve Romanya'daki Mecidiye ile Aziziye şehirleri bu dönemde kurulmuştur. Köstence'de Hünkâr Aziziye Camii, Hırsova'da Sultan Mahmut Camii, İshakçı'da Mahmut Yazıcı Camii, Maçin'de Mestan Ağa Camii, Malgalya'da Esmâhan Sultan Camii ve Balçık'ta Turgut Reis Camii bu dönemde yapılmış–onarılmış camilerdir. Tek mekânlı, taş duvarlı, ahşap çatılı, alaturka kiremitli bu camiler benzer mimarî özelliktedir.

Yüksek Lisans Tez çalışmasında elde ettiğimiz bir diğer bilgi de 19. yy'da yaşamış Fındıklılı Hacı Hasan Ağa hakkındadır. Kitabelerden ve arşiv kayıtlarından tespit ettiğimiz Fındıklılı Hacı Hasan Ağa, 1860'lı yıllarda kendi köyündeki Habib Ağa Camii'ni, 1862'de Derviş Bey Mescidi'ni, 1864'te İkizce Köyü Camii'ni onarmış; 1864'te de Turpçular Köyü, Hacılar Mahallesi'ne cami yaptırmıştır. Turpçular Köyü, Orta Mahalle'de yer alan Hacı Ömer Ağa Camii de 1868 yılında aynı usta tarafından onarılmıştır. İsmail Efendi Camii de 1862 yılında inşa edilmiştir. Adı geçen camiler, ahşap direkli son cemaat yeri ve kadınlar mahfili bulunan, tek mekânlı, taş duvarlı, ahşap tavanlı ve ahşap çatılıdır. Bu camiler, aynı tarihlerde aynı ustalar tarafından yapıldığından büyük oranda benzerdir.

Balçık'taki Akpınar Çeşmesi, 18. yy meydan çeşmelerinin güzel bir örneğidir. Yine Balçık'taki Hacı İbrahim Ağa Çeşmesi, Umur Fakih Köyü'ndeki İbrahim Ağa Çeşmesi ve Kavarna'daki çeşmeler de kır çeşmesi niteliğinde olup halen kullanılmaktadır. Varna'da günümüzde Etnoğrafya Müzesi olarak kullanılan 1860 tarihli Türk Konağı'nın bahçesindeki çeşme ile Balçık'taki Akpınar çeşmesi muhtemelen aynı usta tarafından yapıldığı için büyük benzerlikler göstermektedir.

Mehmet Emin YILMAZ kimdir?

1981 yılında Ankara'da doğdu. Anadolu Üniversitesi Mimarlık Bölümü'nü bitirdi. Çalıştığı özel şirkette tarihi yapıların restrorasyon projelerinde görev aldı. 2004 ve 2005'te Türk Tarih Kurumu'nun Balkanlar'da yürüttüğü envanter çalışmaları kapsamında Bulgaristan, Sırbistan, Karadağ, Bosna Hersek ve Hırvatistan'da görev aldı. Bu çalışmalarda, Balkanlar'da 150'den fazla eserin ölçülerini alıp çizimlerini hazırladı. 2006'da Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü'ne "Bulgaristan Hacıoğlu Pazarcığı'ndaki (Dobriç) Camiler ve Çeşmeler" konulu tezini sunarak Yüksek Mimar oldu. Halen Ankara'da serbest mimarlık hizmetlerini yürütmektedir.


30.10.2006

kaynak = www.zaman.bg

[AlperenKIRIM]

Mimari açıdan incelendiğinde Osmanlı yapıların ne gibi özelliklere sahip. Yapılırken herhangi bir unsura dikkat edilmişmidir?

İncelediğimiz camiler ve çeşmeler, Türk mimarisinin ana karakterini taşımakla birlikte, mahallî özellikler de ortaya koyarlar. Bu yapılar, malzeme–teknik ve süsleme bakımından mütevazı tutulmuş, yalın ve özgün taşra eserleridir.

Bilindiği gibi, Anadolu'dan Balkanlar'a doğru Türk nüfusla birlikte, inanç ve buna bağlı yapı kültürü de götürülmüştür. Bu durumun somut göstergesi olarak Anadolu'da ve Balkanlar'da 14. yy'dan 20. yy'a kadar olan süreçte inşa edilmiş camilerin arasında, Dobriç'teki camilere benzer biçimde pek çok yapıyla karşılaşmak mümkündür. Osmanlı kentlerinin fiziki yapısında çeşmeler de önemli bir yere sahiptir. Mahalle dokusunun oluşumunda ve gelişiminde çeşmeler belirleyici unsurlardan biridir. Şehrin en elverişli yerlerinde inşa edilen ve halkın su ihtiyacını karşılayan çeşmelerde, hem yararlı olma niteliği göz önünde tutulmuş, hem de estetik değerler sergilenmiştir. Hacıoğlu Pazarcığı'nda Osmanlı döneminden günümüze ulaşan 6 çeşme bulunmaktadır. Bununla birlikte, bölgede daha fazla çeşmenin olması gerektiği bilinmektedir. Evliyâ Çelebi, 1652 yılında Hacıoğlu Pazarcığı'nın merkezinde 9 çeşme bulunduğunu bildirmektedir. Bu çeşmelerin bir çoğu günümüze ulaşamamıştır.

Tez çalışması kapsamında incelenen çeşmelerin tümü tek cephelidir. Mevcut çeşmeler arasında; hazneli meydan çeşmesi ve kır çeşmesi niteliğindeki çeşmeler yer almaktadır. Tekke Çeşmesi hâricindeki diğer çeşmeler halen kullanılmaktadır.

Jeglartsi köyündeki cami kalıntılarına nasıl ulaşildı? Burasının çok eski bir cami olduğunu ne kanıtlıyor? Ayrıca bulunan kitabede neler yazıldığı çözülebildi mi? Bu caminin ilk haline ilişkin bilgi verir misiniz?

Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün arşiv kayıtlarında Umur Fakih (Jeglartsi) Köyü'nde bir cami olduğu kayıtlıdır. Ama caminin günümüzde hangi durumda olduğunu bilmiyorduk. Bu çalışma için köye gittiğimizde, yerinden sökülmüş olan kitabenin köydeki Türkler tarafından ayrı bir yerde muhafaza edildiğini öğrendik. Kitabe, Yrd.Doç.Dr Mehmet Z. İBRAHİMGİL hocamız tarafından okunduktan sonra, bu caminin Türk tarihi açısından ne kadar önemli olduğu anlaşıldı.

Az önce tez çalışmasıyla ilgili bulgulardan bahsederken Fındıklılı Hacı Hasan Ağa'dan bahsetmiştim. Derviş Bey Mescidi'nin kitabede bahsedilen 1862 yılındaki onarımını da Fındıklılı Hacı Hasan Ağa yaptırmıştır. Bu yüzden Derviş Bey Camisi, Hacı Hasan Ağa Camii olarak da bilinir. Zaten caminin kalıntılarını incelendiğimizde İkizce (Benkovski) Köyü'ndeki Hacı Hasan Ağa Camii gibi ahşap direkli bir son cemaat yeri olduğu anlaşılmaktadır.

Hacı Hasan Ağa'nın yaptırdığı 1862'deki son onarım ile, Derviş Bey Mescidi'nin, tek mekânlı, kadınlar mahfili bulunan, ahşap tavanlı, ahşap direkli son cemaat yeri bulunan tipik bir mahalle–köy mescidi biçimini aldığı düşünülmektedir.

Derviş Bey Mescidi'nin 1299'da yapıldığını söylediniz, Osmanlılar'ın Balkanlar'a gelişi bu tarihten daha sonra olduğuna göre bu durumu nasıl açıklıyorsunuz, tarihlerde bir çelişki yok mu?

Tarihi bilgileri incelersek, Balkanlar'a gelen ilk müslüman topluluğun Osmanlılar olmadığını görüyoruz. Dobruca'ya ilk olarak gelen Müslüman topluluk, X. Ve XI. yy.larda İsmaîlî mezhebine mensup Başkırt Türkleri'dir. Bunlar, azınlık oldukları için varlıklarını koruyamayıp asimile olmuşlardır. Daha sonra Bizans imparatoru VIII. Mihail döneminde, 662/1263–64 yıllarında Anadolu Selçukluları'nın şehzadesi İzzettin Keykavus'un tabiyetindeki Çepni boyuna mensup Türkmenler (on veya on iki bin kişi), Sarı Saltuk'un önderliğinde, kuzeyden gelecek Moğol akınlarına karşı tampon bölge olarak Dobruca'ya iskan edilmiştir. Bu Türkmenler'in Dobruca'da Sarı Saltık'ın vefatına kadar kaldıkları, onun vefatından sonra ise Balkanlar'da meydana gelen siyasi gelişmeler sonucu, bir kısmının Anadolu'ya geri döndüğünü, bir kısmının da Dobruca'da kaldığını biliyoruz. Dobruca'da kalanlar çok geçmeden Hıristiyanlığı kabul etmişlerdir, ki bunlara Ahiryân (sona kalanlar) deniliyordu. Bugünkü Gagavuzlar (Keykâvus'un Adamları)'ın temel kökeni olmasa bile köklerinden birisi bu Türkmenlerdir.

Derviş Bey Mescidi'nin de Osmanlılar'dan önce bölgeye gelen Sarı Saltuk'un tabiyetindeki bu Türkmenler'in döneminden kaldığını düşünmekteyiz. Derviş Bey Mescidi'nin yapım tarihi olan 1299–1300 yıllarında Anadolu'da beylikler dönemi yaşanmaktaydı. Bu dönemde Anadolu'da da tek mekânlı, basit mescit örnekleri sıkça görülmekteydi. Karamanoğulları'ndan kalma Ermenek Akça Mescit (yapım tar. H700/1300), Candaroğulları'ndan kalma Kastamonu Kemah Köyü'nde Halil Bey Camii (765/1363), Taşköprü'de Beyköyü Camii ve Osmanoğulları'ndan Samsa Çavuş Camii plân tipi ve yapım teknikleri açısından benzerdir.

Derviş Bey Mescidi tespit edilene kadar Trakya ve Balkanlar'daki bilinen en eski camiler Tekirdağ Bolayır'daki Süleyman Paşa Camii ile Hasköy'deki (Haskovo) 797/1395 tarihli Eski Cami'dir. Derviş Bey Mescidi'nin bilinmesiyle birlikte Balkanlar'daki en eski Türk–İslam yapısının tarihi yaklaşık yüz yıl geriye gitmiştir.

Derviş Bey Mescidi'nin onarımı için bir projeniz var mı? Nedir?

Derviş Bey Mescidi, yapım tarihi olan 1299 yılından sonra çeşitli onarımlarla günümüze kadar gelmiştir. Yakın dönemde kullanılmayıp terkedildiğinden dolayı, günümüzde harap durumdadır. Tarihi yapıların yaşamını sürdürüp gelecek nesillere aktarılması için kullanılması gerekir. Derviş Bey Mescidi'nin de, tarihimiz açısından önemi dolayısıyla acilen restore edilerek kullanılması gereklidir. Tarihi yapıların onarımında esas olan öncelik "aslına sadık kalmak"tır. Bu yüzden, Derviş Bey Mescidi'nin onarımı aşamasında, tezimde sunduğum Restitüsyon Projesi'ne göre onarılması kanaatimce uygun olacaktır. Çünkü, bu proje hazırlanırken, yapının kendisinde var olan izler, kalıntılar, aynı dönemde yapılmış diğer yapılar gibi kaynak olabilecek her bilgi araştırılarak bilimsel olarak hazırlanmıştır.

Hazırladığım tez çalışmasında tez danışmanım Prof. Dr. Can M. HERSEK'e, Bulgaristan'daki envanter çalışması ekip başkanı Yrd. Doç. Dr. Mehmet Z. İBRAHİMGİL'e, Türk Tarih Kurumu Başkanı Prof. Dr. Yusuf HALAÇOĞLU'na ve Dobriç Bölge Müftüsü Bilal DARCAN'a teşekkür ederim. Son


06.11.2006

[Chechliya]

За съжаление не всички тук разбираме турски.

[pomak BG]

Без да чета турския текст ще заявя че в споменатия район и до ден днешен живеят татари, които са дошли преди османлиите и които са били мюсюлмани.

[daczo]

С 1357 года по 1438 год на территории южной части Великой Булгарии (Причерноморье, Предкавказье, Нижнее Поволжье, Казахстан) Существовала держава под названием Булгарский Султанат со столицей в городе Сарае.

Первым булгарским султаном* был внук хана Узбека Бердибек, а последним султаном – Улуг Мухаммед.

  ИСТОЧНИКИ:

 

<!--[if !supportLists]--> 1.     <!--[endif]--> «Лета семьсот девяносто третьего, в средний месяц весны года овцы (6 апреля 1391г.) султан Турана Тимур-бек поднялся с тремя сотнями тысяч войска за Ислам на булгарского хана Токтамыш-хана.

Достигнув этой местности, он возвел этот курган, чтобы был памятный знак. Дай Бог, господь да совершит правосудие! Господь да окажет милость людям страны! Да помянут они нас молитвой».

 

 

Надпись на камне, обнаруженном в 1935 году в Северо-Восточном Казахстане. Хранится в Эрмитаже.

 

Источник: Григорьев А. П., Телицын Н. Н., Фралова О. Б. Надпись Тимура 1391г./Историография и источниковедение истории стран Азии и Африки. Вып.

21., Санкт-Петербург, 2004г.

 

 

<!--[if !supportLists]--> 2.     <!--[endif]--> Среди булгарских шахов был падишах по имени Туй-Худжа, который отличался умом, ученостью и благонравием. У падишаха Туй-Худжи был сын по имени Тохтамыш, обладавший удивительно проницательным умом. Когда ему исполнилось двадцать лет, Туй Худжа отправил Тохтамыша вместе с некоторыми своими эмирами в Багдад, чтобы они обучились там религии и политике.

По прошествии двух лет стало завершаться земное время Туй-Худжи, согласно древнему обычаю земли. Туй-Худжа заболел, написал свое завещание для Тохтамыша и передал его своему главному визиру…

Связи со смертью падишаха все люди Булгарской державы оделись в черное, не зажигали света даже по ночам и пребывали в трауре. После траура Туй-Худжу предали земле, а везира отправили послом в Багдад.  Тохтамыш вернулся из Багдада и воссел на трон отца, а все население Булгарской державы ему присягнуло.

 

Фатих Халиди.  Тысяча и одно утро. Казань, 2005 г . с. 20

 

 

<!--[if !supportLists]--> 3.     <!--[endif]--> В древни времена

В Булгарии, в городе Сарае,

На берегах Яика и Иделе,

Где в Алтын Урде, в Ак Урде,

В славной Кыпчакской земле**,

В области Нугая, сына Татара,

Царствовал хан Тохтамыш

 

Подстрочник оригинала. Идегей. Казан. 1988, с. 11



 

<!--[if !supportLists]--> 4.     <!--[endif]-->…Науруза поддерживала жена Узбека Тайдула. Русские летописи называют его (Науруза) «булгарским ханом», «царем Волжским»

 

 

В. Н. Татищев. История Российская, том V. Москва.-Л., 1965, с. 111.

А. Г. Мухамадиев. Булгаро-татарская монетная система XII-XVвв. Москва, 1983, с. 89.

 

 

 

 

*Русские источники называли булгарских султанов «ханами» или «царями».

 

**Кыпчакские  земли (Даште-Кипчак, Дашт-и-Кипчак, Дешт-и-Кипчак) – это Булгария! Смотрите источники.