Beşpınar köyü İzmir ili Kemalpaşa ilçesine bağlı bir Pomak köyüdür. Köyün ilk Pomak sakinleri 1912 Balkan savaşından çok önce Orta Rodoplardaki Lakavitsa köyünden gelen Lakavskilerdir. Bundan sonra köye 1912 Balkan savaşı sırasında o zamanki söylenişiyle Bugutuvu şimdiki adıyla Bogutevo köyünden gelen Bugutskiler yerleşmiştir. Lakavskilerin sayısı ve etkisi daha fazla olmuştur. Bu nedenle Beşpınar köyünün dil yapısında Lakavitsa Pomak şivesi egemendir.
Lakavitsa köyü Orta Rodoplarda dağlık alanda, ana yoldan ve dış etkilerden nispeten uzak kalmış bir köy olduğundan bu köyün şivesinde Pomakça otantik dil unsurlarının daha fazla korunduğu düşüncesindeyiz. Halbuki Bogutevo köyü Çepelare’nin yanı başında ve ana yola 1 kilometre mesafede olduğundan gerek nüfus bileşimi ve gerekse dil unsurları açısından sentezlere daha açık olmalıdır.
Lakavskiler ve Bugutskilerin Orta Rodoplarda iken birbirleriyle irtibatı ve akrabalık ilişkileri yok iken; Beşpınar köyünde akrabalık ilişkileri başlamış ve aradaki şive farkı zaman içinde ortadan kalkmıştır. Söz gelimi Beşpınar köyü ile 3 kilometre mesafedeki Ayvacık köyündeki Pomakların şivesi aynı iken biraz daha ötedeki Turgutalp köyü şivesi bu iki köyün şivesinden biraz farklı olduğu ifade edilmektedir. Turgutalp köyü Pomakları Bugutskilerdendir.
Beşpınar köyü Pomakçası Türkiyedeki bir çok Pomak yerleşimlerinde halen konuşulan Pomakçada olduğu gibi göçten sonraki 100 yılı aşkın bir süre içinde bir ölçüde Türkçeden etkilenmiş ve günlük dile bir çok kelime girmişse de Pomakçanın eski özellikleri aynen korunmuştur. Günümüzde Rodoplarda Pomakların konuştuğu dil büyük ölçüde Bulgarca ile bütünleştiği halde Türkiyede konuşulan Pomakça arkaik özelliklerini korumuştur.
Beşpınar köyü Pomakçasının Bulgarca ile kıyaslamasında yaklaşık 800 kelime değerlendirilmiştir. Ancak buraya yazının çok uzamaması için kelimelerin bir kısmı alınmıştır.
AYNI KELİMELER:
Bistra : berrak
Bliznak: ikiz
Bob: fasulya
Bradva: balta
Brat: erkek kardeş
Broy: sayı
Broya: saymak
Varen: haşlama
Vaş: sizin
Veçer: akşam
Vika: haykırmak, söylemek
Visok, visoko, visoka: yüksek
Gizdava: süslü
Glava: baş
Glad: aç
Glas: ses
Vol: öküz
Vrata: kapı
Vreme: zaman
Gluh: sağır
Gora: orman
Gore: yukarı
Gradina: bahçe
Grozde: üzüm
Grozni: çirkin
Da: olur, evet
Davam, dam: vermek
Daleçe: uzak
Dali: acaba
Devet: dokuz
Den: gün
Desna : sağ
Deset: on
Dete: çocuk
Dolu: aşağı
Drug, druga: başka
Dupka: delik
Duşa: can
Jenen: evli
Jenski: kadın
Za: için
Zaveda: götürmek
Zad: arkada
Zakaça: asmak
Zanayat: zanaat
Zaşto: niçin
Zvezda: yıldız
Zdrave: sağlık
Zima: kış
İ: ve / and
İgla: iğne
İgra: oyun / play
İz: içinde / in
İzgasna: sönmek
İskaça: kaldırmak
İspeçen: pişmiş
İspeka: pişirmek
İli: veya
İskam: istemek
İskra: kıvılcım
Kazvam, kaje: söylemek
Kak: nasıl
Kakvo: ne
Kamen: taş
Kapka: damla
FARKLI ANLAMDA KULLANILAN AYNI KELİMELER:
(b) Bulgarca, (p) Pomakça.
Duma: (b) kelime – (p) konuşmak
Kitka: (b) demet – (p) çiçek
Lele: (b) teyze – (p) zavallı
Kratko: (b) kısaca – krotku: (p) sakin
AYNI ANLAMDA KULLANILAN FARKLI KELİMELER:
Bulgarca-Pomakça-Türkçe
banitsa - klin: börek
bate – brat: erkek kardeş
başta – bobu: baba
bez - briz : -siz, -sız
bulka – nivesta: gelin
vali – leti: yağmur yağmak
Veşda – veşka: kaş
Dreha – dripi: elbise
Esen – podzima: sonbahar
Kaka – Ablo: abla
Kakıv / Koy – Kutra: hangi
ŞİVE FARKI TAŞIYAN KELİMELER:
Agne - yagne: koyun
Ako - aku: eğer
Ami - am : ama
Baba - babisa: yaşlı kadın
Besno – besnu: kuduz
Bıda – boade: olmak
Blag, blago, blaga – blag, blagu, blaga : tatlı
Blato – blatu: bataklık
Bliznatsi – bliznasi: ikizler
Blizo – blizu: yakın
Bolen - bolan: hasta
Bosilek – busilak: fesleğen
Braşno – braşnu: un
Brıçka – bruçka: buruşuk
Bılha – boalha: pire
Bırzam – boarzam: acele etmek
Bırzo – boarci: çabuk
Byagam – bega: kaçmak
Byal, byalo, byala – beal, bealu, beala: beyaz
Vıv – faf: -de, -da (içinde)
Varya – vare: haşlamak
Vdovitsa – duvisa: dul kadın
Veçeren – veçeroan: akşamleyin
Vzema – zima: almak
Vidya – vide: görmek
Voda – voda, vudoa
Vodenitsa – vudenisa: su değirmeni
Vodya – vode: götürmek
Vpisvam – pisa: yazmak
Vrızvam – voarza: bağlamak
Vsyaka – vseka, seka : herkes
Vsiçko – siçku : hepsi
Vstıpvam – vastoape: ayak basmak
Vsyakıde - sekade: her yerde
Vtornik – tornik: Salı
Vçera – çera: dün
Vızglavnitsa – valzanisa: yastık
Vızel – vazel: düğüm
Vılk – voalk: kurt
Vılna – voalna: yün
Vın – van, voan: dış
Vırveya – varvea: yürümek
Vırzan – voarzanu: bağlı
Vırhu – varhu: üzerinde
Vırşa – isvoarşa: tamamlamak
Vıtre – vatre, voatre: içeri, içerde
Vyarvam – vearva: inanmak
Vyatır – veter: rüzgar
Galya – gale: sevmek, okşamak
Gnyav – gneaf: öfke
Gnusen – ugnus: iğrenç
Gordeliv – gurelif: kibirli
Goreşt – guroaşta: sıcak
Gorçiv – gurçif: acı
Gorya – guriye: yanmak
Dokoga – dukuga: ne zamana kadar
Donesa– dunesa: getirmek
Dori – duri: hatta, bile
Dosega – dusiga: şimdiye kadar
Doskoro – duskoru: yakında
Dotam – dutam: oraya kadar
Dotogava – dutugava: buraya kadar
Doçuya – duçuya: işitmek
Doya – duya: süt sağmak
Dremya – dreme: uyuklamak
Dıjd - doaş: yağmur
Dılbok – dliboku: derin
Dılıg – düloag: uzun
Dırven – darvoan: ağaçtan, ahşap
Dırvo – darvu, darva, darvoa: ağaç
Dırja – doarje: tutmak
Dıska – doaska: tahta
Dıh – duh: nefes
Dışterya – doaştere: kız çocuk
Dyado – dyedo, dyedu: dede
Evtin – Yeftin : ucuz
Edin – Adin, anno : bir
Edır – yoadri: iri
Ezik – İzik: dil
Ela – Yala: gel
Jaba – Joaba : kurbağa
Jelyazo – Jelezu: demir
Jiv, Jivo – Jif, Jivu: canlı, sağ
Jiveya – Jüveye: yaşamak
Jito – Jitu: buğday
Jılto – Joaltu: sarı
Jıtva – Jatva: ekin biçmek
Zabavya – zabave: geciktirmek
Zaboleya – zabuleye: hastalanmak
Zagubya – zagubeye: kaybetmek
Zaek – zayak: tavşan
Zalık – zaluga: lokma
Zasega – zasiga: şimdilik
Zatova – zatva: bunun için
Zdravo – ızdravu: sağlıklı
Zemya – zemöana: yer
Zet – zöat: damat
Zlato – zlatu: altın
Zmiya – izmiye: yılan
Znaya – znaye: bilmek
Zryal – uzreal: olgun
Zıb – zoab: diş
İgraçka - Graçka: oyuncak
İgraya – igraye: oynamak
İdvam – ide, yide: gelmek
İzbelya – izbeala: beyazlatmak
İzbera – izbira: toplamak
İzlyaza: izliza: çıkmak
İzmrızna – izmoarzna: donmak
İzpera – izpere: yıkamak
İzpadya – izpade: kovmak
İzyam – izyede: yemek
İme – yüme: isim/ name
Kakıv – kakoaf: nasıl
Kapya – kape: damlamak
Kato – katu, kutu: gibi
Kaşlitsa – kaşle: öksürük
Kaşlyam – kaşlem: öksürmek
Kislo – kislu: ekşi
Klepaç – klepka: göz kapağı
Klyuç – klüç: kilit
Koga – kuga: ne zaman
Kogato – kugatu: madem ki
Kogo – kogu: kimi, kime
Koy, koya, koe, koi – koy, koya: kim
Kokal – kokle: kemik
Kolko – kolku, kolka: kaç, ne kadar?
Kolya – kole: kesmek
Komin – kumin: baca
Kupaya – kupaye: kazmak
Korav – kurava: katı, sert
Korem – kurema: karın
Kosım – kosam: kıl
Koşnitsa – koşnisa: sepet
Krastavitsa – krastavisa: salatalık
Kriv, krivo, kriva – krif, krivu, kriva: eğri
Kriya – kriye: saklamak
Krıv – koarf: kan
Krıpka – kroapka: yama
Kukuvitsa – kukuviçka: guguk kuşu
Kupya – kupe: satın almak
Kuts – kusu: Topal
kıde – kade: nereye
Kıdeto – kadetu: nereye, nerede
Kıpina – kapina: böğürtlen
Kışta – koaşta: ev
Lastovitsa – lestuviçka: kırlangıç
Leden – ledoan: buzlu
Leja – leje: yatmak
Lesna – löasna: kolay
Leşta – löaşta: mercimek
Lisitsa – Lesisa: tilki
Lopata – lupata: kürek
